Trong tháng 1 vừa rồi, Thụy Sĩ đã cho biết, sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh vì hòa bình theo yêu cầu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và từ thời điểm đó tới nay đã thảo luận với các nước thành viên EU, G7 và các nước như Trung Quốc, Ấn Độ để xác nhận khả năng các nước này có thể tham gia.
Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ trong một tuyên bố đã cho biết: “Hiện đã có đủ sự ủng hộ từ quốc tế để tổ chức một cuộc họp cấp cao nhằm đề ra tiến trình hòa bình”.
Hội nghị sẽ được tổ chức vào ngày 15-16/6 tại khu nghỉ dưỡng Burgenstock tại Nidwalden ngoại ô thành phố Lucerne. Hội nghị này sẽ hướng tới đề ra một bộ khung phù hợp cho nền hòa bình toàn diện và lâu dài tại Ukraine, cũng như “một lộ trình cụ thể để đảm bảo Nga tham gia tiến trình hòa bình”.
Mặc dù Moscow khẳng định không phản đối thương lượng để kết thúc cuộc chiến nhưng các quan chức Nga đã tuyên bố sẽ không tham gia các đàm phán này tại Thụy Sĩ, một quốc gia mà họ coi là đã từ bỏ lập trường trung gian về cuộc xung đột tại Ukraine.
Nga, quốc gia đã triển khai chiến dịch đặc biện tại Ukraine vào tháng 2/2022, đã khẳng định sáng kiến của Thụy Sĩ là vô nghĩa nếu không có sự tham gia của Moscow.
Trung Quốc, một đồng minh của Moscow, trong tháng vừa rồi đã tuyên bố sẽ cân nhắc tham gia hội nghị này.
Chính Bắc Kinh cũng đã soạn thảo một văn bản 12 điều hơn một năm trước đề ra những nguyên tắc chung nhằm kết thúc chiến tranh nhưng đã không đưa ra bình luận cụ thể. Văn bản này đã nhận được phản hồi không mấy tích cực từ phía Nga cũng như Ukraine trong thời điểm được công bố. Tuy nhiên, ngoại trưởng Nga trong tháng này đã bình luận kế hoạch này là kế hoạch hợp lý nhất trong số tất cả những kế hoạch mà các quốc gia đã đề xuất từ trước tới nay.
Một hội nghị thứ hai
Tổng thống Thụy Sĩ Viola Amherd cho biết, không có yếu tố nào đảm bảo sáng kiến vào tháng 6 sẽ thành công và sáng kiến này cũng sẽ không ngay lập tức mang lại một thỏa thuận hòa bình.
Trong một cuộc họp báo, bà cho biết: “Lựa chọn còn lại là không làm gì cả, quyết định đó sẽ rất vô trách nhiệm cho sự ổn định của châu Âu và cũng như của Thụy Sĩ”.
“Chúng tôi sẽ không ký kết thỏa thuận hòa bình tại hội nghị này. Chúng tôi cho rằng sẽ có hội nghị tiếp theo, nhưng chúng tôi muốn bắt đầu tiến trình bằng hội nghị lần này”.
Ngoại trưởng Thụy Sĩ Ignazio Cassis cho biết, những thư mời tham gia chính thức sẽ được gửi tới hơn 100 quốc gia trong tuần này.
Văn phòng tổng thống Ukraine trong ngày thứ Tư đã cho biết trong một cuộc gọi, Zelensky và Amherd đã đồng ý kêu gọi nhiều quốc gia tham gia hội nghị thượng đỉnh nhất có thể.
Sau hai năm chinh chiến, Nga đang kiểm soát gần một phần năm lãnh thổ Ukraine và cáo buộc những quốc gia phương Tây ủng hộ Kyiv đang lợi dụng Ukraine làm mặt trận chống lại Nga.
Moscow đã liên tục khẳng định sẵn sàng đàm phán nhưng khẳng định những đàm phán này phải công nhận “thực tại mới trên chiến trường”.
Ukraine đề ra yêu cầu khôi phục toàn vẹn lãnh thổ và lực lượng Nga phải rút hoàn toàn làm điều kiện cho hòa bình.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
