Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành cáo trạng, truy tố Trần Phương Bình, cựu Tổng giám đốc Ngân hàng Đông Á (DAB) về tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng.
Cùng bị truy tố về cùng tội danh với ông Trần Phương Bình, gồm: Nguyễn Đức Tài, cựu Giám đốc DAB Sở Giao dịch; Nguyễn Thị Ngọc Vân, cựu Phó tổng giám đốc DAB; Vũ Thị Thanh Hoa, cựu Trưởng phòng Tín dụng khách hàng doanh nghiệp DAB; Nguyễn Văn Thuận, cựu Phó giám đốc DAB Sở Giao dịch; Châu Thị An Bình, cựu Phó giám đốc Phòng Sản phẩm dịch vụ, Hội sở DAB và Phùng Ngọc Khánh, cựu Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần M&C – Công ty M&C.
Ông Trần Phương Bình hầu tòa trong một vụ án trước đó.
Theo cáo trạng, ông Trần Phương Bình giữ chức Tổng giám đốc DAB từ tháng 3/1998 đến tháng 8/2015.
Trong giai đoạn từ năm 2007 - 2013, ông Trần Phương Bình với vai trò là Tổng Giám đốc, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị và Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB, đã chỉ đạo cấp dưới cho các nhóm khách hàng vay hàng ngàn tỷ đồng sai quy định, dẫn đến việc DAB bị thiệt hại.
Năm 2012, Sở giao dịch DAB cho 5 công ty thuộc nhóm M&C vay 1.680 tỷ đồng. Trong nhóm này Công ty Ngôi Sao vay 400 tỷ đồng, Công ty Liên Phát vay 400 tỷ đồng, Công ty Phát Vạn Hưng vay 410 tỷ đồng, Công ty Biển Bạc vay 380 tỷ đồng, Công ty Minh Quân vay 90 tỷ đồng và Công ty CP M&C vay hơn 146 tỷ đồng.
Tài sản đảm bảo chung cho những khoản vay trên là một phần giá trị quyền sử dụng khu đất diện tích hơn 62.000 m2 thuộc dự án 7,6 ha tại phường An Phú, Tp.Thủ Đức, Tp.HCM.
Cụ thể, ông Bình là người ký duyệt đồng ý cho Công ty Ngôi Sao cho vay 400 tỷ đồng để công ty góp vốn đầu tư xây dựng khai thác kinh doanh dự án 7,6ha.
Tuy nhiên, Công ty Ngôi Sao sử dụng sai mục đích vay khi dùng để trả nợ cho bảy khoản vay của Công ty M&C, Công ty Liên Phát và một số việc khác. Đến nay công ty chưa hoàn trả tiền nợ gốc mà còn nợ lãi của khoản vayy này lên đến 800 tỷ đồng.
Tương tự, ông Bình ký duyệt đồng ý cho Công ty Liên Phát vay 400 tỷ và công ty này cũng sử dụng sai mục đích vay mà Công ty M&C dùng để trả nợ và chuyển cho nhiều đối tác. Tính đến đầu năm 2022, Công ty Liên Phát vẫn còn nợ DAB 400 tỷ tiền gốc và gần 800 tỷ tiền lãi từ khoản vay này.
Ngoài ra, ông Bình còn ký duyệt 3 khoản vay khác cho nhóm Công ty M&C với số tiền vay lên đến hàng trăm tỷ đồng. Nhóm Công ty M&C đã sử dụng tiền vay không đúng mục đích là đầu tư vào dự án 7,6ha, mà đem trả nợ hoặc dùng vào nhiều việc khác của công ty.
Tính đến tháng 5/2022, các khoản vay của 3 công ty trong nhóm Công ty M&C vừa nêu trên vẫn còn dư nợ tại DAB với số tiền tổng cộng hơn 2.600 tỷ đồng.
Kết luận của Hội đồng định giá trong Tố tụng hình sự Tp.HCM xác định, diện tích hơn 62.000 m2 (trong đó chỉ có gần 42.000 m2 có giá trị pháp lý) tại thời điểm thế chấp ngân hàng có giá trị là gần 80 tỷ đồng, còn tại thời điểm nhận được tài liệu từ cơ quan điều tra (tháng 5/2020) là hơn 184 tỷ đồng.
Đến thời điểm hiện tại, cả 5 công ty đứng tên vay tiền đều đã ngừng hoạt động và không có khả năng hoàn trả cho DAB hơn 5.000 tỷ đồng, bao gồm cả tiền gốc và lãi.
Ngoài ra, DAB còn cho Công ty Cổ phần M&C vay 2 khoản khác với tổng số hơn 146 tỷ đồng, đến nay còn dư nợ hơn 460 tỷ đồng. Như vậy, tổng số thiệt hại trong vụ án này được xác định là hơn 5.500 tỷ đồng.
Tại cơ quan điều tra, ông Trần Phương Bình khai nhóm M&C có rất nhiều khoản vay tại DAB, tại thời điểm năm 2008, nhóm M&C của Phùng Ngọc Khánh đã không còn khả năng để trả gốc và lãi cho các khoản vay đến hạn trước đó.
Để đảm bảo DAB không bị tỉ lệ nợ quá hạn quá cao, ông Bình yêu cầu tổng giám đốc M&C phải tiếp tục vay để có tiền trả gốc và lãi cho các khoản vay đến hạn.
Trên cơ sở thống nhất giữa ông Bình và các công ty nhóm M&C do Phùng Ngọc Khánh đại diện, ông Bình chỉ đạo các cấp dưới lập, ký hợp thức hồ sơ cho vay, chỉ đạo cấp dưới không thẩm định hồ sơ vay và tài sản đảm bảo, lập tờ trình đề nghị hội sở phê duyệt cho Công ty CP M&C vay tiền. Ông Bình cũng chính là người trực tiếp phê duyệt cấp tín dụng cho các công ty thuộc nhóm M&C.
Theo cơ quan điều tra, trong vụ án này, ông Trần Phương Bình là bị can có vai trò chính, tổ chức, chỉ đạo các hoạt động tín dụng, ngân quỹ, đầu tư... tại DAB.
Hành vi của bị can Bình bị xác định đã vi phạm quy định Luật Các tổ chức tín dụng, Quy chế bảo lãnh Ngân hàng và Điều lệ của DAB, gây thiệt hại cho DAB tổng số tiền trên 5.500 tỷ đồng.
Bị can Trần Phương Bình phải chịu trách nhiệm về toàn bộ số tiền thiệt hại nêu trên. Các bị can Nguyễn Đức Tài, Phùng Ngọc Khánh và 5 người khác bị cáo buộc đồng phạm giúp sức cho bị can Trần Phương Bình.
Sai phạm của bị can Bình và các đồng phạm mang tính hệ thống. Hậu quả từ sai phạm của ông Bình và các đồng phạm vô cùng lớn, dẫn đến thiệt hại số tiền cực lớn của DAB.
Các hành vi trên là những nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng DAB tại thời điểm ngày 31/12/2015, lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỷ đồng.
