Mới đây, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra cảnh báo số lượng dịch bệnh có nguồn gốc động vật đã tăng 63% trong hơn 10 năm qua ở châu Phi, lý do đặc biệt là sự gia tăng dân số ở châu lục.
Theo WHO, số lượng bệnh dịch lây truyền từ động vật sang người, chẳng hạn như bệnh đậu mùa khỉ, đã tăng đều đặn trong 2 thập kỷ qua, với đỉnh điểm là vào năm 2019 và 2020.
Văn phòng khu vực châu Phi của WHO (WHO-Africa) viết trong một thông cáo báo chí: "Châu Phi phải đối mặt với nguy cơ bùng phát dịch bệnh ngày càng tăng do các mầm bệnh truyền từ động vật sang người, chẳng hạn như virus đậu mùa khỉ có nguồn gốc từ động vật trước khi thay đổi loài và lây nhiễm sang người".
WHO đã ghi nhận từ năm 2001 đến năm 2022 ở châu Phi 1.843 sự kiện sức khỏe cộng đồng đã được chứng minh, trong đó 30% là dịch bệnh do lây truyền từ động vật sang người. Những con số này đã tăng lên trong 2 thập kỷ qua, nhưng "mức đỉnh đặc biệt đã được ghi nhận vào năm 2019 và 2020, khi mầm bệnh truyền từ động vật chiếm khoảng 50% các sự kiện sức khỏe cộng đồng".
Các dịch bệnh bắt nguồn từ động vật sau đó lây nhiễm sang người đã chiếm một nửa tổng số các sự kiện sức khỏe cộng đồng quan trọng ở châu Phi. (Ảnh minh họa).
Các bệnh như Ebola và các dạng bệnh sốt xuất huyết khác nhau như Marburg là nguyên nhân gây ra 70% các đợt bùng phát, ngoài các bệnh như bệnh đậu mùa khỉ, bệnh sốt xuất huyết, bệnh than và bệnh dịch hạch.
Trong khi dù dịch bệnh ở động vật đã lây nhiễm sang người trong nhiều thế kỷ ở châu Phi, nhưng diễn biến của nhiều vụ dịch gần đây cho thấy chúng ngày càng dễ lây lan xuyên biên giới.
WHO đưa ra ví dụ đợt bùng phát Ebola ở Tây Phi bắt đầu vào năm 2014, phải đến khi dịch bệnh đến các thành phố thủ đô, nó mới thức sự lan rộng đến chóng mặt. Cuối cùng dịch Ebola giết chết hơn 10.000 người và lan đến một số thành phố ở châu Âu và châu Mỹ.
Hay như đậu mùa khỉ, chỉ sau vài tháng bùng phát đã gia tăng với tốc độ chóng mặt. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), hiện có hơn 11.000 trường hợp trên toàn thế giới, phân bố ở 65 quốc gia.
Mới đây, một căn bệnh lạ, được mô tả là "nguy hiểm như Ebola" nhưng không phải Ebola hay sốt xuất huyết Marburg đã khiến 3/13 bệnh nhân tại Tanzania tử vong với các triệu chứng sốt, xuất huyết, đặc biệt là chảy máu mũi nặng.
Các nhà khoa học cũng lo ngại rằng các đợt bùng phát có thể đã từng được kiềm chế ở các vùng nông thôn xa xôi, giờ đây có thể lan nhanh hơn đến các thành phố lớn của châu Phi, sau đó có thể mang dịch bệnh ra khắp thế giới do các tuyến du lịch quốc tế.
WHO cũng đưa ra một số lý do dẫn đến sự gia tăng các trường hợp nhiễm bệnh từ động vật sang người. Trong số đó, việc tăng dân số quá nhanh là một trong những nguyên nhân cơ bản nhất. Châu Phi có dân số tăng nhanh nhất trên thế giới và nhu cầu về thực phẩm có nguồn gốc từ động vật ngày càng tăng.
Sự gia tăng dân số cũng đang thúc đẩy quá trình đô thị hóa ngày càng tăng và xâm lấn môi trường sống của động vật hoang dã.
Ngoài ra, sự phát triển về các nền tảng giao thông mới từ các vùng sâu vùng xa đến các khu đô thị lớn, các liên kết đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không đang được cải thiện giữa các vùng và mở rộng ra ngoài lãnh thổ châu lục cũng góp phần làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh.
Tiến sĩ Matshidiso Moeti, Giám đốc WHO khu vực châu Phi cho biết: "Chúng ta phải hành động ngay bây giờ để ngăn chặn bệnh cúm động vật trước khi chúng có thể gây nhiễm trùng lan rộng và ngăn châu Phi trở thành tâm điểm của các bệnh truyền nhiễm mới nổi".
Giám đốc WHO khu vực châu Phi khuyến nghị tăng cường nghiên cứu, cũng như hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các ngành, lĩnh vực và cộng đồng đa dạng để có thể giải quyết tất cả các khía cạnh của phản ứng lây truyền này.
Quốc Tiệp (theo Suckhoedoisong.vn, Nld.com.vn)
