Việt Nam cần bước đột phá để nền kinh tế xanh đạt 300 tỷ USD vào 2050

Tại hội nghị “Thúc đẩy tăng trưởng xanh ở Việt Nam: Lộ trình đến thành công” ngày 18/4, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho rằng, kinh tế thế giới 2023 đang đối diện với tình trạng “đa khủng hoảng”, từ gia tăng nợ công, lạm phát giá năng lượng và thực phẩm, đến ảnh hưởng của cuộc xung đột tại Ukraine và diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu.

Tình trạng “đa khủng hoảng” hiện nay đòi hỏi tất cả các quốc gia phải đổi mới mô hình tăng trưởng để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, hướng tới phát triển bền vững và bao trùm.

Trong đó tăng trưởng xanh đang ngày càng trở thành ưu tiên hàng đầu của các nền kinh tế trước những biến động phức tạp, khó lường và nhiều thách thức đan xen.

Trên thực tế, ngày càng nhiều quốc gia đã, đang và sẽ tham gia vào các “liên minh xanh” nhằm chuyển dịch sang nền kinh tế xanh thông qua các cam kết khu vực và toàn cầu.

Điển hình là Liên minh châu Âu với Thỏa thuận Xanh 2030 tập trung vào việc giảm thiểu khí thải carbon, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, tăng cường vận chuyển xanh và khuyến khích các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Các chính phủ và doanh nghiệp khác trên thế giới, như Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ, cũng đang đầu tư vào các dự án phát triển xanh để đạt được các mục tiêu tương tự.

Theo đánh giá gần đây của Ủy ban châu Âu, quy mô thị trường toàn cầu hiện nay cho các sản phẩm và dịch vụ xanh ước tính đạt trên 5.000 tỷ USD và có tốc độ tăng trưởng cao hơn nhiều so với các thị trường truyền thống. Dự báo đến năm 2030, nền kinh tế xanh sẽ tạo ra khoảng 24 triệu việc làm mới trên toàn cầu.

Tại Mỹ, kinh tế xanh tạo việc làm cho khoảng 9,5 triệu lao động, đóng góp tương đương 1.300 tỷ USD/năm; với các nước OECD con số này là 17,5 triệu lao động, tương đương 2.900 tỷ USD/năm.

Kinh tế xanh còn tạo cơ hội thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư vào nhiều lĩnh vực mới như năng lượng tái tạo, giao thông thông minh, nông nghiệp thông minh, đô thị - công trình xanh, tài chính xanh…

Còn theo ông Jaime Ruiz-Cabrero - Tổng Giám đốc BCG khu vực Đông Nam Á cho hay, xu hướng xanh cũng đang diễn ra mạnh mẽ tại Trung Quốc - nền kinh tế có lượng phát thải cao nhất thế giới hiện nay, với sự chuyển đổi mạnh mẽ sang sử dụng các phương tiện giao thông xanh.

Để đạt được kế hoạch đề ra, Trung Quốc đã tập trung áp dụng chính sách tăng trưởng xanh; trong đó tập trung vào ban hành các tiêu chuẩn quy định cho hàng hóa tiết kiệm năng lượng, hỗ trợ phát triển các dự án công nghệ cao, công nghệ xanh thông qua loạt giải pháp như miễn giảm thuế, hỗ trợ hạ tầng, thủ tục…

“Việc các quốc gia chủ động trong việc hướng tới nền kinh tế carbon thấp là một hướng đi mang tính đón đầu, góp phần giảm thiểu các nguy cơ do biến đổi khí hậu gây ra cũng như đem đến những lợi ích kinh tế trong tương lai”, phía BCG khẳng định.

Về phía Việt Nam, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay, tăng trưởng xanh hướng tới sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội không chỉ là lựa chọn tất yếu mà còn là cơ hội để trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới, hướng tới mục tiêu hiện thực hóa cam kết lịch sử mang tính bước ngoặt của Việt Nam về đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Trên cơ sở đó, Bộ KH&ĐT đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030.

Theo ông Nguyễn Việt Anh - Vụ trưởng Vụ Khoa học, giáo dục, tài nguyên và môi trường (Bộ KH&ĐT), chiến lược đã xác định rõ tăng trưởng xanh là giải pháp quan trọng để thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài, đóng góp trực tiếp vào giảm phát thải khí nhà kính để hướng tới nền kinh tế trung hòa các-bon trong dài hạn.

Theo đó, chiến lược tăng trưởng xanh tập trung vào 10 chủ đề ngành ưu tiên và 8 chủ đề tổng thể như dựa vào thể chế và quản trị hiện đại, khoa học và công nghệ tiên tiến, nguồn nhân lực chất lượng cao, đầu tư vào công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng thông minh và bền vững…

Với ý nghĩa đó, Việt Nam xác định tăng trưởng xanh là lựa chọn dài hạn để đảm bảo cân đối, hài hòa mục tiêu giảm tổng lượng phát thải khí nhà kính với sự phát triển và quy mô ngày càng tăng của nền kinh tế.

Kết quả nghiên cứu sơ bộ của BCG với sự hỗ trợ của Tập đoàn SK cho thấy sự chuyển dịch 2 ngành điện gió và điện mặt trời có tiềm năng đóng góp vào GDP lên tới 70-80 tỷ USD, tạo ra khoảng 90.000 - 105.000 việc làm trực tiếp.

Ngoài ra, hệ sinh thái hydro sạch dựa trên nền tảng năng lượng tái tạo có tiềm năng đóng góp 40-45 tỷ USD vào GDP hàng năm, tạo ra khoảng 40.000 - 50.000 việc làm, mang lại lợi ích cho cả thị trường nội địa lẫn tiềm năng xuất khẩu đến các nước phát triển trên thế giới.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu như đặt ra tại Chiến lược, Việt Nam cần có những bước đi đột phá, quyết liệt hơn nữa để đưa nền kinh tế xanh từ quy mô 6,7 tỷ USD năm 2020 lên đến 300 tỷ USD đóng góp mỗi năm vào tổng GDP quốc gia vào năm 2050.

“Trong đó, Việt Nam cần tập trung vào các ngành, lĩnh vực thiết yếu nhất giúp Việt Nam kích hoạt các lợi thế tự nhiên và vươn lên trở thành nước phát triển trên cả 3 yếu tố môi trường, kinh tế và xã hội vào năm 2045”, Bộ trưởng nhấn mạnh.