Mới đây, một bé trai 15 tuổi vào viện khám vì đau bụng, các bác sĩ phát hiện em mắc ung thư đại tràng. Đây là một ca ung thư đại tràng ở lứa tuổi rất trẻ vừa được chẩn đoán và điều trị tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai.
Số người trẻ mắc ung thư đại tràng ngày càng tăng
Ung thư đại trực tràng là một trong những ung thư phổ biến hàng đầu trên thế giới, phần lớn gặp ở các nước phát triển như Australia, New Zealand, các nước châu Âu, Bắc Mỹ.
Theo GLOBOCAN 2020, trên thế giới, ung thư đại trực tràng đứng thứ 3 về số ca mới mắc trong tất cả các ung thư ở cả 2 giới với gần 2 triệu ca, và đứng thứ 2 về số ca tử vong với khoảng hơn 900.000 ca.
Việt Nam cũng là nước có tỉ lệ mắc và tử vong do ung thư đại trực tràng cao, năm 2020, số ca nới mắc và tử vong do ung thư đại trực tràng đứng thứ 5 ở cả 2 giới chiếm 9% tổng số ca mới mắc các bệnh ung thư và 6,7% ca tử vong.
Các bác sĩ cho biết, ung thư đại trực tràng thường gặp ở người lớn tuổi, 80% các ca ung thư đại trực tràng được chẩn đoán sau tuổi 55, tuổi trung bình mắc ung thư đại trực tràng là 74. Tuy nhiên, trong những năm gần đây mô hình ung thư đại trực tràng theo lứa tuổi đã và đang thay đổi với tỉ lệ bệnh nhân trẻ tuổi ngày một gia tăng.
Các số liệu nghiên cứu cho thấy, từ năm 2000 đến năm 2013, tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng ở người < 50 tuổi tăng 22%, chiếm khoảng 10% tổng số các ca mới mắc ung thư đại trực tràng ở tất cả các lứa tuổi. Trong thực tiễn lâm sàng, các bác sĩ gặp ngày càng nhiều các bệnh nhân ung thư đại trực tràng trẻ tuổi.
Theo PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai: Ung thư đại trực tràng ở người bệnh trẻ tuổi thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn hơn và có tiên lượng xấu hơn so với nhóm người bệnh lớn tuổi.
Hiện nay, theo các khuyến cáo trên thế giới, mốc bắt đầu sàng lọc ung thư đại trực tràng thường được khuyến cáo ở tuổi 45. Tuy nhiên, ung thư đại trực tràng có xu hướng ngày càng trẻ hóa, không chỉ gặp ở lứa tuổi trung niên mà có thể gặp ở cả thanh thiếu niên.
Bởi vây, với những đối tượng nguy cơ cao như: tiền sử gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng, mắc các hội chứng di truyền liên quan đến ung thư đại trực tràng như hội chứng Lynch, hội chứng đa polyp tuyến gia đình...hoặc khi có triệu chứng nghi ngờ đi ngoài phân nhầy máu, thay đổi thói quen đại tiện, đau bụng kéo dài) thì nên đi khám sàng lọc bệnh sớm.
Cách phòng ngừa ung thư đại tràng
- Kiểm tra đại trực tràng thường xuyên là một trong những cách tốt nhất để phòng tránh ung thư. Polyp tiền ung thư thường không biểu hiện triệu chứng, có thể được tìm thấy qua nội soi đại tràng vài năm trước khi ung thư xâm lấn phát triển.
- Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, tránh ăn nhiều thịt, dầu mỡ, thức ăn chiên nướng, ăn nhiều chất xơ (rau xanh, trái cây), hạn chế thức uống có cồn, thuốc lá.
- Thường xuyên tập luyện tăng cường sức khỏe.
- Khi có các biểu hiện nghi ngờ ung thư đại tràng hay có một hoặc nhiều các yếu tố nguy cơ kể trên thì nên đi khám bệnh tiến hành sàng lọc, tầm soát ung thư đại tràng càng sớm càng tốt...
Một số loại thức ăn giúp giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng
Theo một khảo sát gần đây thì 64% người Việt Nam tin rằng chế độ ăn là yếu tố gây ung thư, ngược lại, chỉ có 39% người Úc tin vào điều này. Vậy có các bằng chứng khoa học nào đã chứng minh mối liên quan này. Đối với ung thư đại trực tràng, chế độ ăn lành mạnh và hoạt động thể chất nhiều đã được chứng minh là các yếu tố giúp làm giảm tần xuất mắc bệnh. Các loại thức ăn như cá, axit béo chưa bão hoà (dầu ô lưu, dầu hạt cải, Omega-3), sữa, chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt, tỏi, rau không chứa tinh bột, rau họ cải giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư đại trực tràng.
Ngược lại, chế độ ăn nhiều thịt đỏ, thịt đã qua xử lý (thịt nguội, thịt xông khói, xúc xích…), hút thuốc lá, uống nhiều rượu, thiếu vitamin D, ít vận động, ăn ít rau và trái cây, và chỉ số khối cơ thể (BMI) cao làm tăng khả năng mắc ung thư đại trực tràng. Và khi đã bị mắc ung thư đại trực tràng thì 7 loại thực phẩm sau đây cần tránh và không nên được sử dụng: Thức ăn có độ đường cao (kẹo ngọt, nước ngọt..), thức ăn chứa nhiều chất béo bão hòa (thịt cừu, bơ, snack …), đồ chiên rán, đồ uống có ga, cà phê, rượu, thịt đã qua xử lý.
Một báo cáo từ dự án cập nhật liên tục (CUP) của Hoa kỳ xác định việc duy trì cân nặng hợp lý, tăng cường hoạt động thể chất (thông qua giải trí, nghề nghiệp và đi lại) và chế độ ăn uống điều độ có liên quan chặt chẽ đến giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. CUP khuyến cáo nên dùng thức ăn từ tự nhiên hơn là các thực phẩm chức năng, đặc biệt là thiếu vitamin D có liên quan đến tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. Một nhóm lớn các chuyên gia quốc tế đã thực hiện nghiên cứu tổng hợp (IARC) từ 800 các nghiên cứu dịch tễ về mối liên quan giữa việc tiêu thụ thịt đỏ và thịt đã qua xử lý. IARC đã xác định rằng thịt đỏ và thịt đã qua xử lý là tác nhân sinh ung thư đại trực tràng.
Trúc Chi (theo Sức khỏe & Đời sống, VTV)
