Toàn cảnh "bom nợ" Evergrande

“Bom nợ” 300 tỷ USD

Tập đoàn Evergrande được tỷ phú Hứa Gia Ấn (Hui Ka Yan) thành lập vào năm 1996, có trụ sở tại Thâm Quyến. 

Evergrande xuất hiện vào đúng giai đoạn bùng nổ của thị trường bất động sản (BĐS) Trung Quốc. Chính quá trình đô thị hóa được đẩy nhanh đã biến Evergrande trở thành trung tâm quyền lực của nền kinh tế được định hướng phát triển dựa vào BĐS.  

Với những thành tựu ban đầu, đến tháng 10/2009, Evergrande huy động được 722 triệu USD trong đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hong Kong (Trung Quốc). 

Theo Báo cáo thường niên năm 2020, Evergrande phát triển 798 dự án bất động sản tại 234 thành phố của Trung Quốc với quỹ đất 231 triệu m2.

Tại ngày 31/12/2020, tổng tài sản đạt 350 tỷ USD, tổng nợ phải trả hơn 300 tỷ USD (tương ứng phần vốn chủ sở hữu đạt 50 tỷ USD). Trong đó, nợ vay tài chính là 111 tỷ USD.

Vào ngày 7/9/2021, nhà xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings đã hạ bậc tín nhiệm của Evergrande từ CCC+ xuống thành CC, cho thấy mức độ rủi ro tín dụng rất cao.

Tập đoàn phát triển BĐS này đang chìm trong cuộc khủng hoảng tài chính với những tác động sâu rộng và chờ đợi một sự sụp đổ được báo trước hoặc một gói cứu trợ từ chính quyền Trung Quốc.

Các nhà quản lý đã cảnh báo về những rủi ro lớn hơn đối với hệ thống tài chính Trung Quốc nếu “bom nợ” 300 tỷ USD của Evergrande thực sự nổ. Và nếu điều đó xảy ra, nhiều lĩnh vực có thể chịu rủi ro tín dụng cao và sẽ tác động lớn đến nền kinh tế Trung Quốc.

Vào phiên giao dịch cuối tuần 24/9, cổ phiếu 3333 của Evergrande Group giảm 11.61%. Tính từ đầu năm đến nay, cổ phiếu của doanh nghiệp này đã giảm 84%.

3 "lằn ranh đỏ"

Đối với chính sách cắt giảm đòn bẩy áp dụng với các nhà phát triển BĐS Trung Quốc được gọi là 3 "lằn ranh đỏ" mà Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đưa, nếu công ty đạt được chỉ tiêu của 3 chỉ số, công ty có thể tăng nợ tối đa 15% trong năm tới. 

3 chỉ số “lằn ranh đỏ” gồm: tổng nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu (100%); tiền/nợ vay ngắn hạn (tối thiểu là 1); tổng các khoản phải trả (không bao gồm khoản người mua trả tiền trước và doanh thu chưa thực hiện)/tổng tài sản (tối đa 70%). 

Đối chiếu chỉ tiêu trên với Evergrande, tổng nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của công ty là 199% (ngưỡng giới hạn 100%); tiền/nợ vay ngắn hạn là 0,52 (ngưỡng giới hạn 1); nợ phải trả/tổng tài sản là 85% (ngưỡng giới hạn 70%). Như vậy, có 2 chỉ số của Evergrande Group là nợ vay/vốn chủ sở hữu và nợ phải trả/tổng tài sản đều vượt "lằn ranh".

Chính sách 3 “lằn ranh đỏ” được Trung Quốc đặt ra nhằm mục đích kiểm soát giá nhà, quản lý thị trường đất, phân bổ nguồn lực về tín dụng, giảm tính chu kỳ của BĐS Trung Quốc và xây dựng thị trường BĐS phát triển bền vững và có tính hệ thống hơn.

Chính sách mới này đã khiến Evergrande phải giảm giá bán để thúc đẩy doanh số và vòng quay tài sản; kiểm soát tăng trưởng nợ dưới sự giám sát của cơ quan Trung ương; cải thiện hiệu quả chi phí hoạt động; xử lý tài sản hoặc cổ phần trong các doanh nghiệp không liên quan đến tài sản cốt lõi; các doanh nghiệp cần tập trung vào việc cốt lõi là cắt giảm nợ. 

Theo Báo cáo thường niên 2020, Evergrande Group ghi nhận giá trị hợp lý các BĐS tập đoàn đầu tư năm 2020 giảm 15,8% so với năm trước. 

Áp lực trả nợ của Evergrande Group dồn vào các khoản nợ ngắn hạn. Báo cáo tài chính quý II/2021 ghi nhận công ty có 37 triệu USD nợ phải trả ngắn hạn dưới một năm, chiếm 42% tổng nợ vay. Các khoản nợ phải trả trong 1-2 năm hay 2-5 năm chiếm khoảng 17-18%, còn lại là nợ trên 5 năm. Lãi suất trung bình cho các khoản vay ở mức 9,02%, thấp hơn mức 9,49% cuối năm 2020.

Theo dữ liệu từ S&P Global Ratings, Evergrande sẽ trả lãi 83 triệu USD vào ngày 23/9 cho lô trái phiếu 2 tỷ USD. Ngày 29/9 tới đây, doanh nghiệp tiếp tục phải trả khoản lãi 47 triệu USD cho lô trái phiếu đến hạn vào tháng 3/2024. Đây chính là phép thử cho khả năng tài chính của Evergrande Group trước nguy cơ "có thể vỡ nợ".

Theo hãng tin Bloomberg, thời gian tới, Evergrande sẽ phải trả 669 triệu USD lãi vay vào cuối năm nay. Vào năm 2022, Evergrande sẽ phải thanh toán 2 tỷ USD trái phiếu đáo hạn vào tháng 3 và tiếp đó là 1,45 tỷ USD vào tháng 4.

Theo nhận định của chuyên gia kinh tế PGS.TS Đinh Trọng Thịnh: "Quả bom" nợ của Evergrande khiến thị trường chứng khoán Trung Quốc, cũng như quốc tế chao đảo. Và rõ ràng cũng làm cho thị trường chứng khoán Việt Nam có những phiên bị tác động nhưng không lớn. 

Ông cũng cho rằng, nếu “quả bom” nợ này phát nổ sẽ không tạo ra một cú sốc nghiêm trọng tương tự như vụ phá sản của Lehman Brothers xảy ra cách đây 13 năm về trước. Bởi Evergrande được đánh giá ở một quy mô nhỏ hơn, ít nghiêm trọng hơn, câu chuyện chủ yếu liên quan đến yếu tố thanh khoản của tập đoàn này và nhiều khả năng sẽ dẫn đến một sự can thiệp nhất định từ Chính phủ Trung Quốc trong thời gian tới để ngăn không tạo ra sự đổ vỡ.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội BĐS Tp.HCM cũng đánh giá về cuộc khủng hoảng Evergrande tác động đến thị trường của Việt Nam là không lớn. 

Tuy nhiên, vụ việc này đã dấy lên tâm lý lo ngại về rủi ro của thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ các nhà đầu tư. Hai năm trở lại đây, thị trường phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp đã tăng trưởng nóng về mặt quy mô.

Phát hành trái phiếu là một kênh huy động vốn có sự tăng trưởng mạnh trong thời gian gần đây. Đặc biệt, trái phiếu BĐS chiếm tỉ trọng lớn trong trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra. Tuy nhiên, chúng ta thấy so với giá trị BĐS thì số lượng và giá trị trái phiếu phát hành ra là chưa lớn. Không có một doanh nghiệp nào phát hành quá lớn như doanh nghiệp BĐS Trung Quốc. Vì thế, không đáng lo ngại”.

Phong Linh - Phạm Thu Thanh