Theo nhà khảo cổ Zahi Hawass, “Thành phố vàng” ở gần Thebes có niên đại hơn 3.000 năm, được xem là thành phố cổ lớn nhất từng được phát hiện ở Ai Cập. Nó ẩn mình bên dưới những bãi cát ở phía Tây thành phố Luxor, có từ thời vua Amenhotep III (khoảng năm 1391 - 1353 TCN).
Amenhotep III là vị pharaoh thứ 9 thuộc Vương triều thứ 18 của Ai Cập cổ đại. Ông trị vì một vùng đất yên bình, thịnh vượng. Dưới triều đại của ông, người dân có cuộc sống sung túc, nhiều công trình công cộng và đền thờ được xây dựng khắp nơi.
“Thành phố vàng” đã mất, còn được đặt tên là “The rise of Aten” (Sự trỗi dậy của Aten), ban đầu không phải là chủ đích cuộc khám phá của các nhà khảo cổ. Hawass và các thành viên trong nhóm đến khu vực này lần đầu vào tháng 9/2020 với hy vọng tìm thấy một ngôi đền dành cho người chết. Nhưng thay vì phát hiện những kiến trúc tôn giáo như mong đợi, nhóm nghiên cứu lại nhìn thấy cả một thành phố cổ lộ ra.
Betsy Bryan, Giáo sư Ai Cập học tại Đại học Johns Hopkins ở Baltimore (Mỹ), người không tham gia vào cuộc khai quật nhưng đã tận mắt nhìn thấy địa điểm này, tuyên bố: "Việc phát hiện ra thành phố đã mất này là khám phá khảo cổ quan trọng thứ hai kể từ khi phát hiện lăng mộ của Tutankhamun". Bà tin rằng phát hiện này sẽ cung cấp một cái nhìn hiếm có về cuộc sống của người Ai Cập cổ đại vào thời điểm đế chế thịnh vượng nhất.
Hình ảnh những bức tường bằng gạch bùn ngoằn ngoèo cao 2,7 mét ở thành phố Aten.
Nhà khảo cổ học Salima Ikram đã đi lang thang khắp địa điểm với những bức tường bằng gạch ngoằn ngoèo cao 2,7 mét, rất đồng tình với sự vĩ đại của khám phá này. "Việc tìm thấy "Thành phố vàng” đã mất" là một bất ngờ. Ban đầu nhóm đang tìm kiếm khu vực hầm mộ của Tutankhamun. Các cuộc khai quật đã được tiến hành kể từ tháng 9/2020 tại một địa điểm nằm giữa đền thờ của Rameses III (pharaoh thứ hai của Vương triều thứ 20 thời Ai Cập cổ đại) tại Medinet Habu và đền thờ của Amenhotep III tại Memnon".
Theo các nhà khảo cổ, thành phố huyền thoại này được thiết kế rất hài hòa, với một khu vực hành chính bao gồm các tòa nhà lớn với những bức tường gạch cao tách biệt khu dân cư. Ngoài ra, còn có một khu nhà xưởng, nơi làm ra những tấm bùa hộ mệnh, gạch bùn và các loại hàng hóa khác.
Họ cũng tìm thấy các tòa nhà thương mại và cả một tiệm bánh. Một số hiện vật được phát hiện mang những dòng chữ tượng hình giúp họ xác định niên đại của địa điểm này.
Các hoạt động chính của nhà xưởng là xây dựng và trang trí những ngôi đền khổng lồ, có thể gồm cả những đền thờ trong khu chôn cất lớn ở xung quanh ngoại ô thành phố. Ở khu vực này, người ta cũng tìm thấy nhiều hài cốt của cư dân và công việc tìm kiếm vẫn còn tiếp tục.
Các chuyên gia ban đầu cho rằng, địa điểm này có thể là một cấu trúc được xây dựng để chứa xác, nơi các thần dân của Tutankhamun hiến dâng các vật phẩm và thực phẩm sau khi ông qua đời vào năm 1325 TCN. Nhưng sau đó, họ phát hiện những bức tường gạch bùn chạy dài ngoằn ngoèo cùng những đồ tạo tác thuộc về một thành phố sinh động.
Những đồ tạo tác giúp các chuyên gia xác định niên đại của thành phố.
Những vật dụng sinh hoạt hằng ngày được tìm thấy trong những ngôi nhà xung quanh thành phố cho thấy đây là nơi ở của công nhân. Các nhà khảo cổ cũng khám phá một địa điểm sản xuất thủy tinh và kim loại, cũng như một nghĩa trang với nhiều ngôi mộ đá.
Các nhà khảo cổ tìm thấy những hài cốt được chôn cất kỳ lạ tại "Thành phố vàng" đã mất.
Họ đã khai quật một số ngôi mộ kỳ lạ, trong đó có mộ chôn bò và mộ có bộ xương với tư thế kỳ lạ. Nhiều phân tích đang được tiến hành để cố gắng giải mã những ngôi mộ này.
Tuy nhiên đặc biệt nhất phải kể đến việc phát hiện 22 xác ướp, tất cả đều thuộc hoàng tộc. Trong số xác ướp được phát hiện, các nhà khoa học xác định có khoảng 18 vị vua, bao gồm của Amenhotep III và nữ hoàng Tiye, vợ của ông. Những xác ướp này đang được trưng bày trong Bảo tàng quốc gia mới về Văn minh Ai Cập.
Là một pharaoh gây tranh cãi, Akhenaten, con trai của Amenhotep III, đã từ bỏ các đền thờ cổ của Ai Cập để chỉ tôn thờ một vị thần Mặt trời duy nhất. Ông ta cũng từ bỏ nhiều địa điểm tôn giáo, bao gồm cả thành phố mới được phát hiện này.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, chính quyết định của Akhenaten đã góp phần giúp thành phố được bảo tồn qua nhiều thiên niên kỷ. Mặc dù, tôn giáo mới của Akhenaten không tồn tại được lâu sau cái chết của ông, nhưng con trai ông, Tutankhamun, cũng không muốn quay trở lại “The rise of Aten”, mà cho xây dựng một thủ đô mới tại Memphis.
Kể từ khi phát hiện ra ngôi mộ của Tutankhamen gần đó vào năm 1922, một khám phá quan trọng như vậy đã được thực hiện. Hawass đặt tên cho thành phố này là “Thành phố vàng” vì nó được xây dựng trong thời kỳ hoàng kim của Ai Cập và với hy vọng có thể tìm thấy các kho báu khảo cổ học. Họ cho rằng, Amenhotep III có thể là pharaoh giàu có nhất mọi thời đại và thành phố này được xây dựng trong thời kỳ hòa bình của lịch sử Ai Cập.
Hiện, chỉ có phần phía Nam của thành phố được khai quật hoặc khám phá, thậm chí toàn bộ phạm vi của thành phố vẫn chưa được xác định cụ thể. Còn rất nhiều câu hỏi và bí ẩn về “Thành phố vàng” bị mất đang chờ các nhà khảo cổ học giải mã.
Minh Hoa (t/h)
