Trong nhiều thập kỷ, nền kinh tế Hàn Quốc bị thống trị bởi một số tập đoàn do gia đình điều hành, nắm giữ khối tài sản khổng lồ và ảnh hưởng đến hầu hết mọi khía cạnh cuộc sống ở đất nước này.
Với sức mạnh chính trị của họ, chaebol (giới tài phiệt Hàn Quốc) từ lâu đã trở thành vấn đề được công chúng hết sức quan tâm. Những cuộc hôn nhân, cái chết, sự ghẻ lạnh và những rắc rối pháp lý của những gia tộc này đều được báo chí Hàn Quốc ghi lại. Gia tộc Lee của Samsung, Koos của LG, Cheys của SK, Shins của Lotte và Chungs của Hyundai là những cái tên quen thuộc đã nắm giữ chặt chẽ quyền lực của các công ty tư nhân lớn nhất đất nước.
Quyền lực của họ ngày càng bị chú ý kỹ lưỡng – cả trong và ngoài Hàn Quốc – như một điểm yếu về kinh tế, làm sâu sắc thêm sự bất bình đẳng và thúc đẩy tham nhũng.
Các gia đình Chaebol đã kiểm soát các công ty lớn nhất Hàn Quốc qua nhiều thế hệ
Hệ thống chaebol là di sản lịch sử của Hàn Quốc. Sau khi hiệp định đình chiến kết thúc Chiến tranh Triều Tiên năm 1953, các nhà độc tài quân sự của nước này đã chỉ định một số gia đình cho vay đặc biệt và hỗ trợ tài chính để xây dựng lại nền kinh tế. Các công ty này mở rộng nhanh chóng và chuyển từ ngành này sang ngành khác cho đến khi biến thành những tập đoàn lớn mạnh.
Ngay cả khi các công ty tăng trưởng về quy mô, sự giàu có và tầm ảnh hưởng cũng như bán cổ phiếu trên các sàn giao dịch chứng khoán, chúng vẫn nằm dưới sự kiểm soát của một gia đình - thường được điều hành bởi một chủ tịch đồng thời là người đứng đầu gia tộc. Những thay đổi về lãnh đạo theo thế hệ đôi khi khiến các gia tộc chaebol bất ổn, buộc các công ty phải chia tách thành các nhóm nhỏ hơn.
Hơn hai thập kỷ trước, trong một cuộc đấu đá gia tộc, Hyundai đã bị chia rẽ giữa sáu người con trai của người sáng lập. Người con trai cả nắm quyền kiểm soát Hyundai Motor, hiện là một trong những công ty lớn nhất Hàn Quốc. Dưới thời Chung Eui-sun, cháu trai của người sáng lập, gia tộc này vẫn nắm quyền điều hành hãng sản xuất ô tô toàn cầu.
Những tập đoàn này chiếm một phần khá lớn trong nền kinh tế Hàn Quốc
Sự trỗi dậy nhanh chóng của Hàn Quốc từ tình trạng nghèo đói sau chiến tranh trở thành một nền kinh tế phát triển lớn trong vài thập kỷ gắn liền với sự trỗi dậy của các công ty chaebol. Tổng doanh thu của 5 tập đoàn lớn nhất luôn chiếm hơn một nửa tổng sản phẩm quốc nội của Hàn Quốc trong 15 năm qua, đạt mức 70% vào năm 2012, theo cuốn sách “Republic of Chaebol” của nhà kinh tế Park Sang-in.
Hoạt động kinh doanh của họ cũng thâm nhập vào cuộc sống của người Hàn Quốc - từ bệnh viện đến bảo hiểm nhân thọ, từ khu chung cư đến thẻ tín dụng và bán lẻ, từ thực phẩm đến giải trí và truyền thông, chưa kể đến đồ điện tử.
HUY NGUYỄN (Theo NYT)
