“Ngốn” tiền tỷ
Đầu tiên là Dự án cầu Nhật Tân (nằm trên quận Tây Hồ và huyện Đông Anh, Hà Nội), có tổng mức đầu tư phê duyệt hơn 7.500 tỷ đồng, được điều chỉnh thành 13.626 tỷ đồng (vốn vay JICA và đối ứng Việt Nam) phải chấp nhận lùi thời gian thi công thêm 27 tháng vì công tác giải phóng mặt bằng.
Như vậy, cây cầu được đánh giá là lớn nhất Việt Nam đang phải gánh thêm 155,9 tỷ đồng khi nhà thầu yêu cầu chủ đầu tư phải hỗ trợ thêm khoản “chi phí bổ sung” cho việc chậm tiến độ.
Được khởi công từ tháng 4/2009 và dự kiến kết thúc vào tháng 10/2014, nhưng xem ra, kế hoạch “cắt băng khánh thành” của cây cầu được ví là lớn nhất Việt Nam bắc qua sông Hồng sẽ không được như mong đợi.
Gánh thêm 155,9 tỷ đồng, Dự án cầu Nhật Tân đang cần một câu trả lời về trách nhiệm giải phóng mặt bằng.
Mọi lý giải được tìm đến công tác bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công hết sức ì ạch, nếu không muốn nói là dừng chân tại chỗ.
Cách đó không xa, Dự án Quốc lộ 3 mới Hà Nội - Thái Nguyên dài hơn 60km đang bị “cắt” làm hai phần tại vị trí thi công cầu Phù Lôi, thuộc địa phận huyện Sóc Sơn (Hà Nội).
Đoạn tuyến 30km trên địa phận Thái Nguyên đã được thông xe kỹ thuật vào trung tuần tháng 7 vừa qua, phương tiện đã có thể di chuyển khá êm thuận, ngược lại, hơn 30km qua Hà Nội lại vướng khá nhiều nút thắt mặt bằng, trong đó, cầu Phù Lôi là một trong những điểm nghẽn lớn nhất.
Tại công trường thi công cầu Phù Lôi, máy móc, phương tiện đã bị đình trệ từ nhiều tháng nay do mặt bằng thuộc chính tuyến đang bị chắn ngang bởi nhà cửa, đất thổ cư của hơn các hộ dân.
Chủ đầu tư... “kêu cứu”
Lo sợ số tiền gần 7.000 tỷ đồng (vốn ODA của JICA và vốn đối ứng Việt Nam) sẽ phát sinh ngoài mong đợi, mới đây, Ban quản lý dự án 85 (PMU 85-Bộ GTVT) “tức tốc” có văn bản gửi Bộ GTVT đề xuất tháo gỡ vướng mắc mặt bằng ảnh hưởng đến tiến độ thi công các gói thầu thuộc Dự án xây dựng đường nối từ sân bay Nội Bài đến cầu Nhật Tân (Hà Nội).
Theo đánh giá của PMU 85, nếu không có giải pháp để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu rất có thể “vết xe đổ” trong Dự án cầu Nhật Tân sẽ được lặp lại ở dự án này.
PMU 85 cho biết, theo thời gian ký trong hợp đồng của dự án là đến cuối tháng 9/2014, điều đó có nghĩa, đơn vị chỉ còn 15 tháng để thi công hạng mục cầu vượt QL2, trong khi hạng mục này cũng cần tối thiểu đến 17 tháng nữa mới hoàn thành.
Theo Bộ GTVT, Dự án đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai cũng được xếp vào danh sách “chậm tiến độ”. Mặc dù ngốn gần 20.000 tỷ đồng (vốn ODA, do VEC vay ADB và vốn đối ứng do VEC phát hành trái phiếu), khởi công đầu năm 2008 và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2013. Nhưng hiện tại, tiến độ giải ngân và sản lượng xây lắp chỉ đạt khoảng 50%, nguyên nhân chính vẫn là chuyện muôn thủa về công tác GPMB ở phần đoạn Hà Nội.
Việc chậm trễ này phát sinh nhiều chi phí khiến Bộ GTVT phải “đàm phán” với ADB để hỗ trợ chính sách nhằm tháo gỡ các vướng mắc về vật liệu và phương thức thanh toán khi điều chỉnh trượt giá.
Ngoài ra hàng loạt các dự án cũng được điểm tên vì chậm tiến độ như: Dự án xây dựng nhà ga T2 (Nội Bài); Dự án đường cao tốc Láng – Hòa Lạc; 2 tuyến đường sắt nội đô (Tuyến số 1 đoạn Ngọc Hồi – Yên Viên và Tuyến số 2 đoạn Cát Linh – Hà Đông); Dự án đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng... Đây là những dự án có mức đầu tư lên đến nhiều nghìn tỷ đồng, nhưng đều đang vướng chung một thủ phạm: giải phóng mặt bằng chậm.
Đáng nói, ngay cả với công trình đường Láng - Hòa Lạc, đưa vào khai thác từ dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long (năm 2010), đến nay vẫn còn 2,37 ha đất ở chưa bàn giao.
Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giao thông, công tác giài phóng mặt bằng tại Hà Nội thường giao cho các quận, huyện trực tiếp triển khai. Trong khi bộ máy GPMB hầu hết kiêm nhiệm, thiếu kinh nghiệm và chưa quyết liệt. Thêm vào đó, mỗi mét đất Hà Nội đều liên quan trực tiếp đến đời sống người dân, nên cũng nảy sinh nhiều vấn đề về đền bù, tái định cư...
Mới đây nhất, Sở KH&ĐT Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu các quận, huyện nhanh chóng có báo cáo về tình hình triển khai GPMB đối với các dự án ODA. Trong đó, các quận huyện như: Tây Hồ, Sóc Sơn,... cũng phải cấp tốc báo cáo về những dự án trọng điểm GTVT có sử dụng nguồn vốn này.
An Bách
