Thỏa thuận khí đốt mang tính bước ngoặt giữa Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ đang mang lại huyết mạch năng lượng cho Budapest, nhưng đồng thời nó cũng có thể đang mở ra một cửa hậu mới để Nga tái thiết lập quyền kiểm soát của mình đối với các hệ thống điện của châu Âu, các nhà phân tích cảnh báo.
Trong bối cảnh Hungary có thể sắp mất 4,5 tỷ m3 khí đốt Nga mỗi năm nếu Ukraine không gia hạn thỏa thuận trung chuyển với Gazprom vốn sẽ kết thúc vào cuối năm nay, quốc gia Trung Âu nội lục đang gấp rút tìm kiếm các nguồn cung mới.
Hôm 1/4, Hungary đã tiến một bước để thực hiện điều đó: Nhận những lô khí đốt đầu tiên thông qua một thỏa thuận mới với Thổ Nhĩ Kỳ, theo Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto.
Theo các điều khoản của hợp đồng được ký giữa công ty nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ BOTAŞ và MVM CEEnergy của Hungary vào tháng 8 năm ngoái, quốc gia thành viên EU này sẽ nhận được tới 275 triệu m3 khí đốt qua đường ống trong những tuần tới. Để so sánh, con số này còn nhiều hơn lượng khí đốt trung bình mà tất cả các hộ gia đình Hungary cần để sưởi ấm và nấu ăn trong một tháng.
Phát biểu tại một hội nghị năng lượng ở thành phố Sochi của Nga bên bờ Biển Đen vào tuần trước, nhà ngoại giao hàng đầu Hungary ca ngợi việc khởi động kế hoạch này là một “ngày lịch sử” nhằm tăng cường quan hệ với Ankara.
Đối với Thổ Nhĩ Kỳ, thỏa thuận này cũng mang lại cơ hội cho quốc gia liên lục địa Á-Âu chứng tỏ mình là một “trung tâm khí đốt” cho toàn châu Âu. Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ hiện cung cấp cho Bulgaria tới 1,85 tỷ m3 khí đốt mỗi năm, thì thỏa thuận với Budapest là lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ bán loại nhiên liệu này cho một quốc gia châu Âu không phải là nước láng giềng của mình.
Tuy nhiên, có những lo ngại rằng khí đốt mà Thổ Nhĩ Kỳ vận chuyển tới châu Âu có thể đến từ Nga trong bối cảnh các quốc gia EU đang nỗ lực chấm dứt sự phụ thuộc vào Moscow về năng lượng.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tham dự lễ khánh thành dự án Turkstream ở Istanbul, ngày 8/1/2020. TurkStream cung cấp khí đốt Nga cho Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như một số nước ở châu Âu, bao gồm Hungary. Ảnh: Euractiv
Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu phụ thuộc vào nhập khẩu và mặc dù là thành viên của liên minh quân sự NATO, Ankara đã từ chối áp đặt các lệnh trừng phạt do phương Tây khởi xướng chống lại Moscow và tuyên bố sẽ tăng cường buôn bán năng lượng với Nga.
“Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không thể có được giá khí đốt rẻ như vậy nếu nó đến từ một nơi nào khác ngoài Nga”, bà Aura Sabadus, thành viên không thường trú tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia (RUSI) và nhà phân tích tại ICIS, cho biết.
Hungary cũng là một trong những thị trường khí đốt rẻ nhất châu Âu vì mua khí đốt từ Nga với giá ưu đãi.
Tuy nhiên, Hungary cần nguồn khí đốt mới. Ukraine đã khẳng định – và xác nhận với Politico – rằng họ sẽ không gia hạn thỏa thuận với tập đoàn năng lượng quốc doanh Nga Gazprom, để cho phép khí đốt của Moscow chảy qua lãnh thổ của mình khi thỏa thuận hết hạn vào tháng 1 năm sau.
Thay thế tuyến đường đó bằng khí đốt qua Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu đã là một lựa chọn của Hungary và là một lựa chọn khiến nguồn gốc thực sự của nhiên liệu hầu như không thể được tìm ra.
Ngoài ra, khí đốt Nga cho đến nay vẫn chưa hề bị EU trừng phạt, mà khối này chỉ đặt mục tiêu tự “cai nghiện” năng lượng Nga. “Không có lý do gì” để Brussels can thiệp vào vấn đề này, bà Sabadus lưu ý, và nói thêm: “Các thương nhân dường như không có bất kỳ lo ngại nào về việc mua khí đốt Nga”.
Một quan chức cấp cao của EU nói với Politico rằng Ủy ban châu Âu (EC) đang “theo sát kế hoạch của Thổ Nhĩ Kỳ để mở một trung tâm khí đốt”. Tuy nhiên, vị quan chức này cho biết thêm rằng việc mua khí đốt Nga thông qua một quốc gia khác được cho phép theo các quy định trừng phạt hiện hành.
Bộ Phát triển Quốc gia Hungary đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Minh Đức (Theo Politico EU, Anadolu)
