Khắp làng bị ám ảnh bởi 'bóng ma tử thần ung thư'

Sự "ra đi" của những... "trụ cột"

Về Giáp Lai (Thanh Sơn, Phú Thọ) ngày nắng gắt, những chuyến xe tải nặng ầm ào gồng mình chở quặng kéo theo bụi bặm như những cơn bão cát, khiến không gian nơi đây thêm ngột ngạt. Khu phố 7, xã Giáp Lai đang bị trùm lên một bầu không khí tang thương bởi ở đây một người nữa lại "ra đi" vì bệnh ung thư.

Chưa đâu như ở xã Giáp Lai, từ các cụ già đến con nít ai cũng biết rất rõ khoảng chục năm trở lại đây trong xã có rất nhiều người chết trẻ vì bệnh ung thư, có gia đình bố mẹ mất sớm, con nhỏ mồ côi cha mẹ cũng vì bệnh ung thư, còn những trường hợp mồ côi cha hoặc mẹ thì nghe họ liệt kê ra nhiều đến đau xót. Nhưng khi chúng tôi hỏi về nguyên nhân thì ai cũng lắc đầu.

Khắp các con đừng đi qua xã Giáp Lai lúc nào cũng mù mịt bụi

Biết chúng tôi là nhà báo về tìm hiểu rõ những thông tin đáng sợ này, y sĩ Hoàng Thị Thanh Tâm, phó trưởng trạm Y tế xã Giáp Lai, không thể giấu: "Việc người chết do ung thư hàng năm ở Giáp Lai là có thật. Hiện tại ở xã còn hơn 10 người bệnh viện đã phát hiện đang mắc bệnh ung thư. Điều đặc biệt, số người chết ngày một trẻ hóa ở độ tuổi 35 đến 60, chủ yếu là ung thư gan, vòm họng, dạ dày. Nơi nhiều người chết vì ung thư nhất ở xã là khu 5 và khu 8, riêng khu 5, năm 2012 có 7 người chết vì căn bệnh quái ác này. Những người chết chủ yếu là công nhân đã từng làm trong các công trường khai thác khoáng sản. Còn phụ nữ mắc các bệnh phụ khoa hay sỏi thận ở đây khá cao".

Chỉ tay lên bàn thờ nơi để di ảnh người con trai cả đã mất do bệnh ung thư, bà Vi Thị Mỹ không giấu nổi niềm xúc động, bà nghẹn ngào: "Chẳng biết do ông trời hay do đâu, con trai cả của tôi đang khỏe mạnh bỗng nhiên lâm bệnh nặng rồi mất, cuộc sống gia đình càng khó khăn hơn khi mất đi một trụ cột trong gia đình, ruộng thì ít, nương rẫy toàn sỏi đá muốn trồng cây sắn, cây ngô cũng chẳng được là bao. Nói là sống ở vùng có nhiều quặng nhưng dân chúng tôi có được hưởng gì đâu! Toàn con ông cháu cha có tiền mới được vào làm công ăn lương".

Với những người may mắn được nhận vào làm công nhân trong khai trường thì có nỗi khổ tâm riêng của mình. Chị Nguyễn Thị Hải, khu 1, xã Giáp Lai gần 21 năm làm công nhân khai thác quặng Pyrit rơm rớm nước mắt khi nói về người chồng không may mắn đã bị căn bệnh ung thư gan cướp đi sinh mạng. Chị Hải kể: "Chồng tôi mất lúc 51 tuổi, hai vợ chồng làm công nhân mỏ Pyrit. Khi làm ở công ty cũng có đi khám sức khỏe định kỳ nhưng khi biết bị ung thư gan thì đã quá muộn".

Nơi đổ phế thải

Nhiều quặng, nhiều bệnh tật?

"Những khu chứa quặng ở  khắp các khu trong xã, ngay cả nơi chúng ta đang ngồi (UBND xã Giáp Lai) trước đây là bãi chứa quặng rất lớn, các khu tuyển rửa cũng ở quanh đây. Nguồn ô nhiễm vẫn còn dẫn đến bà con mắc một số căn bệnh như viêm gan, ung thư, bệnh hô hấp. Chúng tôi cũng đã kiến nghị nhiều, cũng có nhiều đoàn đến kiểm tra khảo sát nhưng không đưa ra kết quả", bà Nguyễn Thị Thinh - Chủ tịch UBND xã Giáp Lai cho biết.

Bà Vi Thị Mỹ người dân xã Giáp Lai cho biết: "Ngoài ô nhiễm do việc khai thác quặng để lại, hiện trong xã còn một số công ty khai thác, chế biến khoáng sản xả khói bụi đen kịt đến tận đêm khuya, các lá cây ngoài vườn thì đen xì, quần áo giặt xong không biết phơi đâu?". Thêm nữa một số nhà máy khi khai thác còn nổ mìn làm rung chuyển cả nhà cửa, trẻ con khi ngủ giật mình thon thót. Nguồn nước cũng bị ô nhiễm, cứ mưa là nước đỏ như mình ngâm quả dâu chín, không ăn được, để qua đêm thì có cắn đỏ dưới đáy cốc. Đặc biệt là nguồn nước khi đun lên có rất nhiều cặn, sau mỗi cơn mưa khi trời nắng lên là lúa nước trồng xung quanh các khai trường quặng ngày xưa bị vàng lá rồi chết...

Chính quyền chưa biết???

Ông Trần Minh Khánh, Phó giám đốc sở Y tế Phú Thọ cho biết: "Chúng tôi chưa có thông tin gì về vấn đề này, y tế cơ sở có ý kiến lên chúng tôi sẽ triển khai. Nhiều khi người dân theo cảm tính, chứng cớ khoa học chưa chính xác. Trước đây trong tỉnh ồn ào ở chỗ Thạch Sơn, sau đó tỉnh cũng đã trực tiếp xuống khám chữa bệnh cho bà con và xử lý nguồn nước cũng như môi trường ở đó".

Còn ông Lưu Văn Doanh, chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường nói: "Về môi trường chúng tôi vẫn tiến hành kiểm tra đánh giá thường xuyên. Tất nhiên việc xác định nguyên nhân gây ung thư có nhiều nguyên nhân không thể đổ ngay cho khoáng sản, còn về tiềm tàng thì cần nghiên cứu sâu hơn nữa. Dưới góc độ môi trường có thể có những tác động từ yếu tố môi trường tự nhiên".

Nhà khoa học về hóa chất, thạc sỹ Đỗ Thanh Bái, trung tâm An toàn hóa chất bảo vệ môi trường, thuộc hội Hóa học Việt Nam, cho biết: "Chưa đủ căn cứ khẳng định do khai thác quặng Pyrit. Thêm nữa, việc khai thác quặng Pyrit đã dừng từ lâu. Riêng ở chỗ mỏ quặng Pyrit có rất nhiều nghiên cứu, làng ung thư ở Lâm Thao cũng có nghi ngờ vì trước đây người ta dùng sỉ Pyrit đốt để lấy lưu huỳnh cũng dùng Pyrit từ Giáp Lai lên nhưng nó không có mối liên hệ với số người bị ung thư. Trong khi đó rất nhiều địa phương ở miền Bắc có nhiều người bị ung thư mà chẳng có kho hóa chất".      

Vương Trần