Có một trường, dĩ nhiên là ngoài công lập, thông báo nâng mức học phí lên với tốc độ “phi mã”, cứ mỗi năm học tăng vài mươi phần trăm, để đến năm cuối cấp phổ thông có lớp học sinh phải đóng học phí hằng tháng lên tới hơn triệu đồng. Người ta biện luận rằng phải nâng mức học phí lên như thế để xây dựng thành trường trường tốt hơn và để hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy và học…
Ôi đào tạo nhân tài sao dễ thế! Thế thì các nước giàu có họ đào tạo ra nhân tài tất tần tật. Máy điều hòa, sàn gỗ và trang thiết bị dạy học hiện đại, ăn mặc đồng phục đẹp không thể đào tạo ra nhân tài nếu như bản thân học sinh không có tố chất thông minh, thầy cô giáo chưa chuyên tâm và chưa có tài…
Nhà nước cho thành lập các trường ngoài công lập là nhằm giảm bớt gánh nặng ngân sách và cũng là theo đường hướng xã hội hóa giáo dục, đâu phải cho quyền các trường ngoài công lập muốn làm gì thì làm.
Vai trò quản lý của Nhà nước vẫn rất rõ ràng. Nhà nước vẫn nắm về Chương trình và SGK, vẫn độc quyền đào tạo giáo viên… Chương trình hiện nay xã hội than phiền nhiều về sự quá tải. Đừng bắt các cháu phải học thêm nhiều nữa.
Tôi không biết các chương trình định đưa thêm vào nhà trường có xin phép cơ quan quản lý nhà Nước là bộ Giáo dục và Đào tạo không? Chúng ta không loại trừ những trường hợp lợi dụng nhà trường để đưa vào đầu óc thế hệ trẻ những nội dung phương hại.
Chương trình giáo dục cũng có phần cứng, phần mềm, có chương trình bắt buộc và chương trình tự chọn. Chẳng nói thì ai cũng biết phải ưu tiên cho chương trình nào.
Gia đình nào cũng phải cân đối mức thu và chi. Học phí tăng phi mã họ sẽ lấy đâu ra tiền (Ảnh minh họa).
Giáo dục có một nguyên lý đó là tính vừa sức. Thời gian trong ngày là có hạn, sức tiếp thu của học sinh cũng có hạn. Không ai có thể duy ý chí được.
Có một nghịch lý rất dễ xảy ra là học sinh học quá nhiều thời gian, học quá nhiều kiến thức lại không có kiến thức bằng học sinh học với thời gian, kiến thức vừa với sức của các em. Cũng đừng mong học xong phổ thông các em có đầy đủ kiến thức để vào đời. Các em còn phải học nhiều nữa, học suốt đời, học trong các khoảng thời gian sau.
Ở trường phổ thông các em chỉ cần có kiến thức đúng với nghĩa phổ thông mà thôi. Còn tùy vào khả năng, một số em có thể học thêm các chương trình tự chọn. Nếu có điều kiện, nhà trường nên khuyến khích và có biện pháp hỗ trợ.
Phát triển giáo đục phải đảm bảo tính phù hợp, đấy là một nguyên tắc lớn trong giáo dục. Đất nước còn nghèo, cha mẹ học sinh còn nghèo, đồng tiền chi cho việc học hành của con trẻ cũng phải tính đến từng đồng. Gia đình nào cũng phải cân đối mức thu và chi. Học phí tăng phi mã họ sẽ lấy đâu ra tiền. Như vậy có phải là không phù hợp không?
Còn nếu bảo phải có tiền để đổi mới phương pháp dạy học, tôi cho là chỉ đúng một phần nào đó mà thôi. Thế không có tiền thì không đổi mới ư?
Đúng là chúng ta cần đầu tư cho trang thiết bị dạy và học. Tuy nhiên trong hoàn cảnh khó khăn hiện nay sự đầu tư ấy cũng phải tính toán cẩn thận. Và cuối cùng vẫn phải nói là chất lượng người thầy. Trang thiết bị có hiện đại đến đâu, mà thầy chưa cập nhật thì mọi trang bị cũng là vô ích. Để có một đội ngũ giáo viên giỏi còn là một quá trình.
Chúng tôi đề nghị nhà trường có những dự kiến như nói ở trên trước mắt hãy quan tâm đến chương trình quốc gia trước khi nghĩ đến một cái gì đó mà trường gọi là quốc tế. Trong chương trình quốc gia của ta đã có rất nhiều nội dung cập nhật với chương trình quốc tế, hãy lo dạy dỗ học sinh cho tốt bằng chính chương trình quốc gia.
Xin đừng quên chương trình quốc gia là tiêu chí đánh giá học sinh sau khi ra trường. Các cụ ta nói: Gốc có vững cây mới bền… Còn như việc đưa thêm một chương trình mới, hay một nội dung mới, một phương pháp mới vào nhà trường thì chương trình ấy, nội dung ấy, phương pháp ấy cần được cơ quan quản lý Nhà nước phê chuẩn trên cơ sở thử nghiệm có kết quả ở quy mô nhất định với sự giúp đỡ của cơ quan nghiên cứu.
Giáo dục cũng nên coi là một dịch vụ - dịch vụ giáo dục nhưng là một dịch vụ đặc biệt. Trong khi cả nước cùng có trách nhiệm tham gia vào việc đào tạo con người thì nhà trường dù là công lập hay ngoài công lập cũng phải xem là một nhiệm vụ.
Nhà trường phải khắc phục khó khăn, phải chia sẻ cùng cha mẹ các em, chia sẻ cùng xã hội. Tóm lại là Nhà trường phải có trách nhiệm dạy dỗ trẻ em chứ đừng nên xem là một cơ sở dịch vụ thuần túy kiểu như phải có ngần này tiền mới được vào học, còn không thì xin mời…
Tâm hồn trẻ thơ trong trẻo lắm! Chúng ta đừng bao giờ để trẻ vương víu trong đầu ý nghĩ phải có lắm tiền mới được đi học. Mình đến trường thầy cô phải có nhiệm vụ dạy mình vì thầy cô đã nhận tiền của cha mẹ mình.
Về phía các thầy cô, đâu phải được thù lao nhiều mới dạy tốt. Thầy cô giáo là người của lương tâm và trách nhiệm đối với thế hệ mai sau. Ngay trong năm học này, chuyện mới đây thôi, thầy cô ở vùng xa xôi hẻo lánh phải vượt dốc, băng khe gọi trẻ đến trường. Nhiều thầy cô cõng từng cái bàn, cái ghế lên mở lớp. Con đường đến trường gian khó có khác gì con đường Trường Sơn năm xưa.
Nếu nghĩ nhiều quá đến đồng tiền, tận thu trong kinh doanh giáo dục sẽ làm cho tình cảm thầy trò mất đi những giá trị thiêng liêng. Hình ảnh người thầy cũng mất đi vẻ đẹp trong tâm thức của toàn xã hội. Mỗi ngày trẻ đến trường đâu còn là mỗi ngày vui nữa mà là mỗi ngày lo âu của bậc sinh thành.
Đào Nam Sơn
