Trong câu hỏi này, thí sinh phải chọn 1 trong 4 đáp án (A, B, C, D). Đây là câu hỏi:
The larger the area of forest is destroyed, ...
A. the most frequent natural disasters are
B. the most frequently natural disasters occur
C. the more frequent are natural disasters
D. the more frequently natural disasters occur
Rắc rối ở đây là Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho rằng chỉ có đáp án D là đúng, trong khi thí sinh, chuyên gia độc lập,... cho rằng đáp án C cũng đúng. Xung quanh sự cố này có hai luồng ý kiến trái chiều nhau, một của Bộ GD&ĐT, còn bên kia là ý kiến của thày cô giáo, chuyên gia độc lập, biên tập viên tiếng Anh,... và đặc biệt là của thí sinh.
Không đóng vai là một trọng tài, nhưng sau khi đọc tất cả ý kiến của cả hai bên, tôi xin có mấy lời bàn về câu 3 của mã đề 421 dưới dạng các gạch đầu dòng.
Câu số 3 đề thi Tiếng Anh mã đề 421 gây nhiều tranh cãi.
Ảnh minh họa
Cục Quản lý chất lượng đúng
Cục Quản lý chất lượng đúng ở chỗ viện dẫn quy ước cơ bản của sách GK và sách ngữ pháp.
- Phép so sánh này có các tên gọi như: correlative comparative/ parallel comparative/ double comparative, …tùy sách.
- Mẫu câu có hình thức cấu trúc tổng quát là “THE + COMPARATIVE, THE + COMPARATIVE”.
Thông thường, hai vế tương đồng (chủ yếu về syntax) trong cách hành văn trung tính, (stylistically neutral/non-affected), ví dụ, “The more I read, the less I understood”. Tuy nhiên, xét về mặt văn phong, phép so sánh này đã hàm thủ pháp tu từ – “Càng đọc, tôi càng không hiểu”.
- Xét về câu trắc nghiệm khách quan này, hai phương án “nhiễu” A và B lộ liễu nên đánh mất khả năng gây nhiễu mà nó phải có. Khi viết câu trắc nghiệm khách quan (TNKQ), cái khó nhất chính là viết thành phần nhiễu.
Có những nội dung/vấn đề trong ngôn ngữ khó có thể đặt câu hỏi MCQ (Multiple Choice Questions - Câu hỏi trắc nghiệm lựa chọn) có chất lượng vì không thể tìm được đủ 3 yếu tố “nhiễu”. Cố gắng soạn trong một thời gian hẹp sẽ dẫn đến câu không có chất lượng, theo kiểu “viết cho có”.
Người ta gọi nhưng câu như vậy bị exhausted (cạn kiệt) vì ngôn ngữ phải đảm bảo tính tự nhiên, tính xác thực chứ không thể “bịa”. Bàn sâu chuyện này bàn sẽ ở chỗ khác. Câu 3/421 là như vậy. Nếu vẫn muốn kiểm tra về kiến thức này, cần đầu tư công sức nhiều hơn.
Cũng theo quy ước của sách giáo khoa và các sách ngữ pháp Cục Quản lý chất lượng dẫn, vế 2 của câu 3 này không tương đồng với vế trước một cách chặt chẽ. Trong câu 3/421, phương án D (được xác định là đáp án đúng) nên được viết lại.
Giá như đáp án D được viết là “the more frequent natural disasters (are)” thì nó đảm bảo tính cân xứng như sách ngữ pháp nói. Có như vậy, nó mới là đáp án đúng.
Câu hoàn chỉnh sẽ là “The larger the area of forest is destroyed, the more frequent natural disasters are.”
Viết như trong đề thi “The larger the area of forest is destroyed, the more frequently natural disasters occur.” có thể được, nhưng không chặt chẽ theo quy ươc văn phạm của sách nói trên.
Song vấn đề rắc rối lại nằm ở phương án C.
Các ý kiến phản biện đúng
Các ý kiến phản biện có lý ở chỗ trong thực tế sử dụng vượt ngoài những gì được nói đến trong sách giáo khoa.
Qua những quan sát thực tế trong quá trình đọc, tôi thấy ý kiến của thày cô giáo, chuyên gia độc lập và học sinh rất đáng lưu ý.
Trong câu 3/421 này, phương án C được coi là 1 trong 3 thành phần “nhiễu”. Tuy nhiên, đảo ngữ là có thể, (như phương án C câu 3/421), trong trường hợp:
- Người viết/nói muốn tạo ra hiệu ứng tu từ, ví dụ để nhấn mạnh, khiến người đọc chú ý hơn,…, nhất là khi vế 2 (subordinate) bắt đầu bằng một tính từ ở cấp so sánh đi với động từ TO BE. Về phương diện văn phong, tự thân phép so sánh loại này đã hàm ý mức độ nhấn mạnh nào đó; hoặc
- Vị ngữ của vế 2 phức hợp hoặc động từ ở vị trí xa chủ ngữ.
Mặc dù đảo ngữ không phải là phổ biến ở vế 2, nhưng không phải là không có trong thực tế.
Cục Quản lý chất lượng coi mấy địa chỉ mà thí sinh kêu cứu là không tin cậy. Tôi có thể khẳng định ngươc lại.
Một vài ví dụ của thí sinh:
The nearer a house is to the city centre, the higher is the rent.
Hoặc thông dụng hơn:
+ The nearer a house is to the city centre, the higher the rent (is).
(http://random-idea-english.blogspot.com/2014/09/exploring-inversion-and-fronting.html)
+ The closer an object is to another object, the greater is the gravity between the two objects.
(http://www.testmagic.com/Knowledge_Base/lists/grammar/inversion.htm)
Và đây là câu có tính thời sự trong việc tranh cãi đóng cửa đài Aljazeera ở Trung Đông:
The stronger their pressure to stop us, the stronger was our determination to uphold our right to journalism.
...
Như vậy, cấu trúc của phép so sánh này có thể viết viết với vế 2 có đảo ngữ:
THE + COMPARATIVE EXPRESSION + S + (V), THE + COMPARATIVE EXPRESSION + V + S
Về nguyên tắc ngữ pháp sản sinh, từ một cấu trúc mẫu, ngươi ta có thể sản sinh ra vô số câu có nghĩa.
Xin nói thêm, trong ví dụ do Cục Quản lý chất lượng nêu “The faster the pedal cadence, the faster the controller will make the motor to spin”, câu được viết một cách cẩu thả. Chiếu theo luật ngữ pháp thông dụng, câu này không có “to”, tức là “... make the motor spin” mới đúng.
Tham khảo thêm
Những nhận xét bổ ích cho những ai quan tâm sâu hơn nữa về inversion:
- Grammatically, the comparative correlative is a type of paired construction; rhetorically, the comparative correlative is often (but not always) a type of parison.(https://www.thoughtco.com/what-is-comparative-correlative-grammar-1689769)
- Ở mức độ cao hơn nữa, so sánh liên đới thậm chí có thể có cấu trúc hàm ẩn vế trước, vế sau có thể dùng đảo ngữ để nhấn mạnh, ví dụ:
(Cambridge Grammar of English, Ronald Carter & Michael McCarthy)
Hoặc một số sách khác có cả bản điện tử:
- “English Inversion A ground-before-figure Construction” (Cognitive Linguistics Research)
https://books.google.com.vn/books?id=RxS8si9GvqsC&pg=PA2&lpg=PA2&dq=inversion+types&source=bl&ots=pQ_kJI7tNo&sig=3SyqL7F38XlkhGcYSMYiNKtVJZY&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjA67mZoavVAhVCnJQKHXLrDtUQ6AEIkwEwFA#v=onepage&q=inversion%20types&f=false
- “Inversion in Modern Written English: Syntactic Complexity, Information ...”
https://books.google.com.vn/books?id=f7tsgVfQmN0C&pg=PA121&lpg=PA121&dq=inversion+types&source=bl&ots=OXktjT4L7b&sig=ii7Hds2NJZ1hnBfN54nRQ3LnUvY&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi_5tj3pavVAhXDmZQKHc99Cxc4ChDoAQhOMAs#v=onepage&q=inversion%20types&f=false
Kết luận
Ngoài những quy ước cơ bản trong sách ngữ pháp, cấu trúc so sánh này trong thực tế sử dụng không phải luôn luôn bắt buộc vế hai phải nhắc lại cấu trúc và trật tự từ của vế trước, đặc biệt trong trường hợp tạo hiệu ứng tu từ như mô tả trong nhận xét trên.
Một yêu cầu nữa là câu viết/nói, ngoài việc đúng văn phạm, cần đảm bảo tính tự nhiên. Biết rằng không có người phi bản ngữ nào giỏi hơn người bản ngữ có đào tạo, ngoài các đồng nghiệp trong nước, tôi đã trao đổi với một số bạn là người bản ngữ tiếng Anh, họ cũng cho biết C là tự nhiên hơn.
Do vậy, đáp án C thuộc câu 3 Mã đề 421 (2017) có thể chấp nhận được.
Còn, nếu C bị coi là sai thì D cũng không đáp ứng được yêu cầu làm đáp án đúng vì lý do không cân xứng như bàn ở trên. Nếu vậy, câu hỏi này không có giá trị trong đề thi.
Cũng như từ điển, sách ngữ pháp cũng có đối tượng cụ thể, những viện dẫn do Bộ GD&ĐT nêu ra hoàn toàn đúng nhưng thực chỉ tế sử dụng không chỉ đóng khuôn trong sách giáo khoa. Một ví dụ nhỏ khác (có thể làm một bài viết dài sau này): theo quy ước, các tổ hợp viết tắt như UNICEF, NATO,… phải như vậy, hoặc phải có dấu chấm (.) sau mỗi chữ cái. Song, trong nhiều văn bản, báo chí,… nó đã trở thành Unicef, Nato,… Rõ ràng, cách sử dụng trong thực tế không còn như trong sách. Sinh ngữ luôn vận động.
Vả lại, Bộ không quy định rằng thí sinh không được chọn phương án ngoài sách giáo khoa.
Đúng-sai là chuyện muôn thuở. Tiếng Anh có câu “To err is human” làm người là có lúc mắc lỗi. Đôi khi cái sai là bất khả kháng vì không ai có thể biết hết, đôi khi nó nằm ngoài khuôn khổ sách vở. Ngôn ngữ cũng vậy.
Vả lại sách, như từ điển, sách tra cứ ngữ pháp không bao giờ có thể cung cấp cho người đọc mọi chi tiết từ cấp độ thấp đến cấp độ cao. Nó chỉ đưa ra những rule cơ bản để từ đó người sử dụng có thể vận dụng trong quá trình nói và viết. Từ một mẫu cơ bản, người ta có thể sản sinh ra vô số câu có nghĩa.
Cũng là người phi bản ngữ như những đồng nghiệp khác, chúng ta nên tham khảo rộng rãi những người bản ngữ am hiểu để rõ hơn. Học không bao giờ thừa.
Huỳnh Văn Giáo
