Theo CNN, trong nỗ lực tìm hiểu thêm về nền văn hóa Vatya, phát triển từ khoảng năm 2200 đến năm 1450 trước Công nguyên, các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích hài cốt từ các ngôi mộ tại Szigetszentmiklós-Ürgehegy, một trong những nghĩa trang lớn nhất thời Đồ Đồng ở miền Trung Hungary.
Một trong những phát hiện đáng chú ý là hài cốt được hỏa táng của người phụ nữ trẻ (từ 25 đến 35 tuổi) và cặp song thai. Họ được cho là sống ở thời Đồ Đồng, khoảng năm 2150 - 1500 trước Công nguyên. Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí PLOS One hôm 28/7.
Những trang sức được chôn cùng cho thấy người phụ nữ đến từ tầng lớp thượng lưu. Ảnh: Science Alert
"Rất hiếm khi tìm thấy hài cốt của thai phụ trong các cuộc hỏa táng vì xương thường bị phân thành nhiều mảnh và hài cốt thai nhi dễ bị tổn thương", Claudio Cavazzuti, chuyên gia tại Khoa Lịch sử và Văn hóa thuộc Đại học Bologna cho hay.
Hài cốt của cả ba được đựng trong một chiếc bình chôn cùng nhiều đồ xa xỉ như vòng cổ đồng, vòng cài tóc vàng, kim hoặc ghim bằng xương. Chiếc bình không quá đặc biệt nhưng những đồ vật giá trị bên trong khiến giới khảo cổ tin rằng người phụ nữ có địa vị cao trong xã hội mà cô sinh sống.
Đến nay, các nhà khoa học đã phát hiện được 525 ngôi mộ cũng ở nghĩa địa trên. Theo chuyên gia Cavazzuti, có thể còn vài nghìn ngôi mộ thời Đồ Đồng tại đây vẫn chưa được khai quật. Những ngôi mộ này thuộc nền văn hóa Vatya.
Nhóm của Cavazzuti đã phân tích chuyên sâu 29 ngôi mộ, gồm 26 được hỏa táng và 3 được chôn cất bình thường. Trừ người phụ nữ và cặp song thai, tất cả số mộ đều chỉ chứa hài cốt một người, phần lớn có đồ tùy táng đơn giản bằng gốm hoặc đồng. Khoảng 20% ngôi mộ Vatya trong nghĩa địa chứa đồ tùy táng bằng kim loại, nhưng những món đồ giá trị như của người phụ nữ là rất hiếm.
Hài cốt người phụ nữ (trái) và cặp song thai (phải) được hỏa thiêu nhưng một số phần xương chưa cháy hết. Ảnh: PLOS One.
Theo các nhà khảo cổ, cặp song thai chỉ khoảng 28 - 32 tuần tuổi và là những hài cốt trẻ nhất. Trong khi đó, người phụ nữ trong độ tuổi khoảng 25 - 35 tuổi.
Nhóm nghiên cứu không rõ người phụ nữ đã sinh ra cặp song thai hay chưa nhưng vì cả ba được chôn cùng nhau nên nhiều khả năng người phụ nữ tử vong do các biến chứng liên quan tới sinh nở. Phân tích xương chỉ ra, cô được hỏa táng trên một giàn thiêu lớn, có lẽ cháy suốt vài giờ. Sau đó tro cốt được thu thập cẩn thận hơn bình thường, trọng lượng xương cao hơn 50% mức trung bình (so với các mộ hỏa táng khác). Những món đồ quý giá được đặt vào trong bình sau khi hỏa táng.
Một điểm đặc biệt nữa là người phụ nữ thượng lưu không phải là người bản địa. Các phân tích hóa học cho thấy, cô sinh ra ở nơi khác và chuyển đến khu vực này vào khoảng 8 - 13 tuổi. Bên cạnh đó, vòng cổ đồng và vòng cài tóc vàng trong mộ cũng tương tự với những món đồ giá trị được tìm thấy trong các khu chôn cất ở Trung Âu.
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra phụ nữ ở châu Âu, đặc biệt là những người địa vị cao, kết hôn ngoài địa phương ít nhất từ cuối thời Đồ Đá Mới hoặc thời Đồ Đồng Đá (khoảng năm 3200 - 2300 trước Công nguyên).
Thời Đồ Đồng, phụ nữ trong các cộng đồng ở châu Âu khi kết hôn đa số sẽ phải sống ở nhà chồng. Cavazzuti nhận định, có lẽ với giới thượng lưu mới nổi, những cuộc hôn nhân kiểu này rất quan trọng vì giúp tạo dựng hoặc củng cố quyền lực chính trị và liên minh quân sự, đồng thời đảm bảo sự hợp tác kinh tế.
“Trong các nghiên cứu trước đây hài cốt được hỏa táng thường bị quên lãng vì những mảnh xương rất rời rạc. Giờ đây, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cách tổ chức xã hội, cách con người di chuyển và cách hàng hóa lưu thông", vị chuyên gia cho biết thêm.
Minh Hoa (t/h)
