Afghanistan: 16 năm vẫn là "cuộc chiến không hồi kết"

Ngày 7/10 vừa qua đánh dấu mốc 16 năm kể từ khi Mỹ dội những quả bom đầu tiên xuống lực lượng Taliban và căn cứ của tổ chức khủng bố al- Qaeda. Cựu Tổng Thống Mỹ Bush coi chiến dịch này là khúc dạo đầu của một cuộc chiến yêu cầu lòng kiên trì, nhẫn nại và đồng thuận từ toàn thể nhân dân Mỹ.

Mục tiêu của cuộc chiến lúc đó đơn giản, rõ ràng và dễ hiểu: 19 tên khủng bố đã biến 4 chiếc máy bay thương mại thành tên lửa đạn đạo để tấn công Mỹ và Washington có hành động trả đũa.

Vào buổi chiều ngay sau khi vụ tấn công xảy ra, ông Bush tuyên bố hành động của Mỹ trong những tháng sắp tới “được thiết kế để mở đường cho các chiến dịch ráo riết, triệt để nhằm tiêu diệt và đưa al-Qaeda ra trước công lý”.

Trước ngày 11/9/2001, Taliban đang thống lĩnh ở Afghanistan, đánh bại hầu hết các nhóm vũ trang đối đầu với mình. Chỉ vài tháng sau vụ khủng bố tại tòa tháp đôi Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York, đội quân này đã bị lính Mỹ làm cho kiệt quệ.

Các thủ lĩnh đã bị tiêu diệt hoặc đang lẩn trốn, các chiến binh thiếu thốn nhu yếu phẩm phải rút khỏi những vùng lãnh thổ họ mất hàng năm trời để chiếm đoạt.

Các trại huấn luyện của al-Qaeda bị phá hủy, chiến đấu cơ của Mỹ tiêu diệt hàng trăm quân lính, Osama bin - Laden bị lùa vào trong dãy núi Tora Bora.

Những chỉ huy chiến dịch của Mỹ đã nghe được qua radio giọng nói run rẩy của bin- Laden khi  trùm khủng bố xin lỗi người của mình vì đã đặt họ vào tình thế hiểm nghèo.

16 năm sau, quân đội Mỹ không những phải nán lại ở Afghanistan mà còn phải tăng cường thêm binh sĩ. Các luật tham chiến được nới lỏng, những chỉ huy mặt trận ra lệnh đánh bom vào nhiều mục tiêu hơn.

Trải qua 3 đời Tổng thống, Nhà Trắng vẫn hy vọng, nếu cho Mỹ và đồng minh NATO thêm thời gian và hỏa lực, họ có thể hoàn thành sứ mệnh khó khăn kéo dài suốt hơn một thập kỷ này.

Các tư lệnh của Mỹ tỏ ra lạc quan khi tuyên bố về chiến thuật mới. Họ cho rằng, với một đội quân Afghanistan già dặn hơn, “sự chấm dứt của Taliban đang bắt đầu”.

Nước Mỹ đã được nghe những lời biện hộ này trước đây, nhưng cuộc chiến vẫn kéo dài, đến nỗi hầu hết người Mỹ đã quay lưng lại với nó.

Chiến thuật thiếu hiệu quả

Nghiên cứu bởi một số nhà cố vấn quân sự Mỹ cho thấy, trong một năm, những vụ tấn công bởi máy bay không người lái gây ra nhiều thương vong cho người dân gấp 10 lần so với các máy bay thông thường.

Theo tờ In These Times, giữa tháng 1/2012 và tháng 2/2013, hơn 200 người thiệt mạng bởi máy bay không người lái trong một chiến dịch đặc biệt tại Bắc Afghanistan – chỉ 35 trong số đó là những mục tiêu được định sẵn.

Cũng theo tờ báo này, Taliban đang dần lấy lại được kiểm soát kể từ cuộc đổ bộ của Mỹ năm 2001.

Nếu Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, Taliban sẽ chiếm được thêm nhiều tỉnh, nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy tính hiệu quả của quân đội nước này trong khu vực.

Ngày càng có nhiều dân thường bỏ mạng hoặc bị thương trong những cuộc đụng độ năm 2015, 2016, kể từ khi Liên Hợp Quốc bắt đầu theo dõi các sự kiện vào năm 2009.

Chính quyền mới của ông Donald Trump vẫn chưa quyết định một hướng đi cụ thể tại Afghanistan. Nước Mỹ tăng cường 4.000 lính tại Afghanistan vào tháng 8/2017, lần tăng cường đầu tiên kể từ cuộc rút quân bắt đầu từ năm 2011. Có sự bất đồng ngay từ bên trong đội ngũ lãnh đạo Mỹ.

Tổng Thống Trump trước đây từng nhiều lần phản đối cuộc chiến này. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, tại sao quân đội Mỹ đã ở lại Afghanistan suốt 16 năm qua, nhưng Nhà Trắng vẫn có ý định đầu tư thêm vào chiến trường này?  

Tại tỉnh Helmand, nơi tình hình được cho là tồi tệ nhất kể từ khi quân Mỹ và đồng minh rút khỏi, lực lượng của Afghanistan đang khẩn thiết kêu gọi hỗ trợ. Mặt khác, các nhà phân tích cảnh báo, việc tăng cường sức mạnh quân sự sẽ chỉ dấy lên nhiều sự phản kháng.

Xem thêm: Lý do bộ Quốc phòng Nga cáo buộc Mỹ “giả vờ chống IS”

Nguyễn Văn Linh