Vũ “nhôm” hoàn toàn không biết 200 tỷ đồng Trần Phương Bình lấy từ đâu?
Ngày 4/12, TAND TP.HCM xét xử 26 bị cáo trong đại án thiệt hại trên 3.600 tỷ đồng xảy ra tại ngân hàng TMCP Đông Á (DongABank) bước vào ngày làm việc thứ 6. HĐXX, VKS và các luật sư tiếp tục thẩm vấn lần lượt các bị cáo để làm rõ hơn hành vi phạm tội, vai trò, trách nhiệm của mỗi bị cáo trong vụ án.
Trong đó, có hai vấn đề được nhắc đến nhiều nhất tại ngày làm việc thứ 6 của phiên tòa xét xử vụ án là việc Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ “nhôm”, Chủ tịch HĐQT công ty Bắc Nam 79 – công ty Bắc Nam 79) có biết nguồn tiền 200 tỷ đồng để mua cổ phần của DongABank được Trần Phương Bình (cựu Tổng Giám đốc, Phó Chủ tịch HĐQT và Chủ tịch HĐTD DongABank) lấy từ đâu; và trách nhiệm của cơ quan giám sát ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong việc hơn 10 năm thanh tra nhưng không phát hiện được những sai phạm tại DongABank.
Các bị cáo nguyên là lãnh đạo, nhân viên DongABank tại tòa.
Tại tòa, luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (bào chữa cho Vũ “nhôm”) tham gia xét hỏi đối với bị cáo Nguyễn Đức Vinh (nguyên Trưởng phòng Ngân quỹ Hội sở DongABank) liên quan đến hành vi xuất quỹ chi 200 tỷ đồng cho Vũ “nhôm” mua cổ phần DongABank.
Theo đó, bị cáo Vinh cho rằng, vào ngày 17/1/2014, Vinh được Trần Phương Bình gọi vào phòng làm việc, lúc này trong phòng còn có một người nữa nhưng Vinh không biết là ai, sau đó được Bình giới thiệu là Vũ “nhôm”.
“Anh Bình nói doanh nghiệp muốn mua cổ phần ngân hàng và chỉ đạo bị cáo hướng dẫn anh Vũ làm thủ tục. Bị cáo nhận bảng kê chi, phiếu nộp tiền trống từ anh Bình, rồi hướng dẫn anh Vũ ghi các nội dung cần thiết và ký tên vào phiếu. Sau đó, bị cáo đưa đối tác đến các phòng ban hoàn tất thủ tục nhận 200 tỷ đồng”, bị cáo Vinh cho khai.
Bị cáo Nguyễn Đức Vinh (nguyên Trưởng phòng Ngân quỹ Hội sở DongABank) đóng vai trò giúp sức tích cực cho Trần Phương Bình trong các hành vi sai trái tại DongABank.
Tuy nhiên, theo luật sư Trạch, lời khai này của Vinh khác hẳn với lời khai của chính bị cáo tại cơ quan điều tra. Trước đó, tại cơ quan điều tra, Vinh khai nhận các bảng kê chi, phiếu nộp tiền đã được điền đầy đủ nội dung.
Cũng theo bị cáo Vinh, nam bị cáo này khai không hề khai đưa cho Vũ giấy tờ nào đã ghi nội dung. “Với địa vị là một người như anh Vũ thì có cần thiết phải nhờ bị cáo hướng dẫn để viết vào các bảng kê, giấy nộp tiền không”?, luật sư Trạch đặt ra câu hỏi. Vinh đáp: “Rất cần thiết, vì thường những người có chức vụ cao như vậy không có trực tiếp đến viết giấy tờ mà có nhân viên cấp dưới hoàn thành”.
Luật sư Trạch tiếp tục hỏi: “Nếu có tài liệu chứng minh việc bị cáo Vinh đã đưa giấy có nội dung sẵn cho Vũ “nhôm” thì thế nào? Vinh khẳng định: “Bị cáo sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm”.
Xác nhận lời khai của Vinh, Trần Phương Bình cho biết, về cơ bản nội dung diễn biến là đúng. Tiếp tục trả lời luật sư, Trần Phương Bình cho biết, khi bị cáo trao đổi với Nguyễn Đức Vinh về tình hình thua lỗ của ngân hàng thì không có bàn bạc với Vũ “nhôm”. Tuy nhiên, Bình nghĩ và mong muốn rằng Vũ “nhôm” biết về tình hình của DongABank có hoạt động treo quỹ gián tiếp qua cuộc trao đổi này.
Trần Phương Bình thừa nhận không trao đổi trực tiếp với Vũ bất cứ thông tin nào liên quan số tiền 200 tỷ đồng và tình hình thua lỗ của DongABank cho Vũ "nhôm" biết.
“Khi bị cáo trao đổi với Vinh, thật lòng bị cáo muốn gián tiếp cho Vũ biết tình hình của ngân hàng lúc đó, chứ bị cáo không trao đổi trực tiếp với Vũ bất cứ thông tin nào liên quan số tiền 200 tỷ đồng và tình hình của ngân hàng. Trong nhận thức của bị cáo là Vũ có biết việc DongABank đang thua lỗ”, Trần Phương Bình trình bày.
Trong khi đó, bị cáo Vũ “nhôm” lại cho rằng, trong lúc ngồi tại phòng của Bình vào ngày 17/1/2014, Vũ chỉ nghe Bình chỉ đạo hạch toán bán 10 triệu USD để giao cho mình 200 tỷ đồng, chứ không hề được nghe ứng quỹ 200 tỷ đồng của DongABank. Lúc Vinh đưa giấy kê tiền mặt và ghi tiền, Vũ đã thấy có sẵn nội dung trên đó, Vũ chỉ viết theo rồi ký tên.
Liên quan tới việc này, luật sư Trạch cho hay, HĐXX đã đồng ý cho gia đình Vũ nộp thêm hơn 30 tỷ trong chiều nay. Trước đó, họ đã nộp 173 tỷ đồng (trong tổng số 203 tỷ đồng mà Vũ bị cáo buộc chiếm đoạt của DongABank) để trả cho Trần Phương Bình.
Ngân hàng Nhà nước không làm hết trách nhiệm?
Theo cáo trạng, từ năm 1997 đến năm 2015, DongABank có 39 lần tăng vốn điều lệ, và những sai phạm của bị cáo Bình xuất hiện trong giai đoạn này. Với vai trò là người điều hành DongABank, Trần Phương Bình đã tổ chức, chỉ đạo các hoạt động ngân quỹ và đầu tư của nhà băng này, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, gây thiệt hại cho DongABank hơn 3.600 tỷ đồng.
Đến năm 2014, ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới bắt đầu thanh tra toàn diện DongABank và phát hiện sai phạm. Trả lời cụ thể về hoạt động thanh tra của NHNN, bị cáo Bình cho biết, khi thanh tra, NHNN báo trước vài ngày để DongABank chuẩn bị nội dung cho việc thanh tra.
Khi nhận được văn bản đó, nếu thấy có nội dung liên quan hoạt động ngân quỹ thì bị cáo Bình sẽ chỉ đạo các nhân viên liên quan bằng mọi cách che giấu. Đó là điều chuyển các khoản khống tới các chi nhánh khác, nơi NHNN không thanh tra.
Các hành vi vi phạm của Trần Phương Bình và đồng phạm là nguyên nhân dẫn đến việc ngày 31/12/2015, DongABank bị âm quỹ 25.451 tỷ đồng.
Về việc các sai phạm của DongABank xảy ra trong một thời gian rất dài nhưng cục Thanh tra giám sát ngân hàng Nhà nước (TTGS NHNN) không phát hiện, ông Võ Văn Thuần, Phó cục trưởng cục TTGS NHNN cho rằng, NHNN đã làm hết trách nhiệm, việc không phát hiện được các sai phạm là do Trần Phương Bình quá tinh vi.
Theo ông Thuần, việc tăng vốn điều lệ của DongABank căn cứ vào biểu quyết của Đại hội đồng thường niên. Để tăng vốn thì ngân hàng đó phải có nguồn vốn hợp pháp, nguồn tiền minh bạch, rõ ràng. Nguồn tiền phải do chính cá nhân, tổ chức nộp vào. Nếu là tiền vay của chính DongABank rồi dùng để tăng vốn là không được chấp nhận.
Chủ tọa phiên tòa chất vấn, từ năm 2007-2014, tất cả nguồn tiền nằm tại DongABank là nộp khống. Hàng năm, NHNN đều giám sát, kiểm tra. Song, thanh tra không phát hiện ra việc tăng vốn điều lệ bằng nguồn vốn không hợp pháp, vậy trách nhiệm của NHNN ở đâu?. Ông Thuần đáp: “Ở góc độ quản lý, NHNN đã làm đúng trách nhiệm. Nhưng thủ đoạn của Trần Phương Bình và đồng phạm quá tinh vi nên NHNN không thể phát hiện sai phạm.
“Hành vi phát sinh lâu dài nhưng nghiệp vụ chuyên môn rất khó phát hiện. Khi đề nghị khởi tố vụ án phải trải qua nhiều lần thanh tra và kiểm quỹ mới phát hiện”, ông Thuần giải thích.
“NHNN nói hành vi của Trần Phương Bình và đồng phạm rất tinh vi. Việc tinh vi hay không sẽ xem xét và xem xét luôn trách nhiệm các đoàn TTGS NHNN. Nếu để ý một chút thôi thì sẽ thấy ngay dòng tiền kế toán đi không đúng. Nếu cho rằng tinh vi thì sổ sách hạch toán phải phù hợp với quỹ. Đó mới được xem là kiểm tra một cách toàn diện”, chủ tọa nhấn mạnh.
Đại diện NHNN lý giải, trong giai đoạn 2003 – 2013, kế hoạch thanh tra của NHNN là thanh tra theo từng chuyên đề, từng nội dung chứ không thanh tra toàn diện DongABank. Đến khi thanh tra toàn diện ngân hàng này vào năm 2014 thì mới phát hiện ra vi phạm trong việc điều chuyển vốn.
“Trước tòa, ông có thấy trách nhiệm gì của NHNN, cơ quan TTGS NHNN trong việc để xảy ra vụ án kéo dài hơn 10 năm này không?”, chủ tọa hỏi. Đại diện NHNN trả lời “sẽ rút kinh nghiệm”.
Kết thúc ngày làm việc thứ 6, HĐXX tuyên bố tạm nghỉ và sẽ tiếp tục quay lại làm việc vào ngày 7/12 tới.
