Xây dựng chiến lược rõ ràng khi ứng dụng AI và chuyển đổi số trong báo chí

Sáng 20/6, phát biểu tại phiên thảo luận với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các toà soạn báo chí Việt Nam” trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ II năm 2025, ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông (IPS) cho rằng, mặc dù tỷ lệ các cơ quan báo chí đã và đang ứng dụng AI tăng gấp đôi trong năm qua nhưng phần lớn vẫn dừng ở mức độ công cụ hỗ trợ cá nhân.

“Việc ứng dụng AI vào hoạt động chiến lược như phân tích hành vi độc giả, cá nhân hóa nội dung, tối ưu hóa doanh thu còn rất hạn chế”, ông Đồng nhấn mạnh.

Theo ông Đồng, có 3 điểm nghẽn chính khiến AI chưa thể phát huy hết tiềm năng trong các toà soạn Việt Nam: xác định sai trọng tâm về ứng dụng Ai, thiếu chiến lược và tiếp cận tổng thể và thiếu hụt nguồn lực (tài chính, nhân sự) để đầu tư AI.

Khảo sát của IPS phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Truyền thông số Việt Nam mới đây cho thấy, tỉ lệ các cơ quan báo chí đã và đang ứng dụng AI hoặc có kế hoạch ứng dụng đã tăng gấp đôi so với năm 2023, đạt hơn 60% trong năm 2024. Tuy nhiên, phần lớn các ứng dụng AI hiện nay vẫn tập trung vào các khâu sản xuất nội dung như: gợi ý, chỉnh sửa tiêu đề và tóm tắt thông tin, biên tập, kiểm tra chính tả, tạo hình ảnh/video hay dịch thuật.

Trong khi đó, việc ứng dụng AI vào các hoạt động nghiên cứu sâu hơn hoặc để phục vụ bài toán kinh doanh, phân tích hành vi độc giả lại rất thấp. Điều này cho thấy sự tập trung chủ yếu vào vai trò cá nhân của nhà báo, thay vì định hướng chiến lược của toàn tòa soạn.

Đồng thời, chi phí đầu tư cho AI của các tòa soạn hiện còn rất thấp, đa phần dưới 1 triệu đồng/tháng hoặc sử dụng phiên bản miễn phí.

Ông Đào Quang Bính - Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam (VnEconomy) cho rằng chi phí để xây dựng hệ thống AI “không quá lớn” và “bất kỳ tờ báo nào cũng có đủ nguồn lực để thực hiện”.

Chia sẻ kinh nghiệm tại phiên thảo luận, theo ông Bính, cốt lõi của việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong báo chí không chỉ nằm ở việc tạo ra nội dung mới mà là cá nhân hóa, hệ thống hóa và đồng nhất thông tin theo đúng tinh thần của toà soạn.

“Khi viết dựa trên dữ liệu và tài liệu kiểm chứng, không sử dụng dữ liệu phát sinh từ các công cụ trí tuệ nhân tạo, vấn đề tin ảo sẽ được giải quyết triệt để ngay từ gốc”, ông nhấn mạnh.

Ở góc độ giải pháp công nghệ, ông Đinh Toàn Thắng – Chủ tịch Công ty DIBIZ nhấn mạnh tầm quan trọng của watermarking trong kỷ nguyên AI. “Đây là công nghệ đánh dấu bản quyền nội dung, có thể ẩn hoặc hiển thị, nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong quá trình lan tỏa nội dung số”, ông Thắng cho biết.

Theo ông Thắng, việc kết hợp watermark với AI ngay từ khâu sản xuất nội dung sẽ giúp xác thực nguồn gốc và chống xâm phạm bản quyền hiệu quả.

Ngoài ra, công nghệ Multi-DRM và truy cập có điều kiện cũng sẽ trở thành xu thế để các tòa soạn bảo vệ nội dung và kiểm soát dữ liệu người dùng trong môi trường số đầy biến động.

Quỳnh Chi - Thanh Loan