Ngày 7/9 vừa qua, El Salvador đã chính thức công nhận bitcoin là một đồng tiền pháp định song song với USD - một động thái pháp lý chưa từng có tiền lệ.
Cùng với việc công nhận loại tiền mã hóa này, Chính phủ El Salvador cũng đã có các hành động nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán, bao gồm mở hàng loạt ATM và trung tâm tư vấn, ra mắt ứng dụng ví điện tử chính thức Chivo, tặng mỗi người dân 30 USD bằng Bitcoin và lập quỹ trị giá 150 triệu USD nhằm hỗ trợ đổi Bitcoin sang USD.
Việc El Salvador công nhận Bitcoin được Tổng thống Nayib Bukele - một chính trị gia trẻ tuổi và người thúc đẩy cuộc chuyển đổi này - cho rằng sẽ giúp mang đến giải pháp tài chính mới cho đất nước này, vốn có 24% GDP đến từ kiều hối và 70% dân số nhận kiều hối. Ông Bukele tin rằng sử dụng Bitcoin rộng rãi sẽ giúp tiết kiệm chi phí chuyển tiền so với truyền thống và làm những dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union và MoneyGram mất đến 400 triệu USD mỗi năm.
Tuy nhiên, chính sách cấp tiến về tài chính này của chính phủ El Salvador đang gặp phải nhiều rào cản và khó khăn, cả từ trong và ngoài nước.
Ứng dụng chập chờn và tỷ giá bất ổn
Một người biểu tình phản đối bitcoin ở San Salvador ngày 15/9. Ảnh: Marvin Recinos/AFP
Vào ngày đầu tiên Bitcoin trở thành đồng tiền pháp định, nhiều vấn đề đã diễn ra với ví điện tử Chivo. Lượng người dùng đăng ký mới quá lớn khiến Chivo bị tắc nghẽn khiến Chính phủ El Salvador phải tạm thời dừng vận hành ứng dụng này nhằm tăng số máy chủ và năng lực hoạt động.
Thêm vào đó, trong ít nhất 4 ngày tiếp theo, các vấn đề kỹ thuật khác tiếp tục diễn ra như không truy cập được ví điện tử bằng mật khẩu, khó xác nhận thông tin cá nhân, chưa nhận được 30 USD như đã được hứa và khó khăn trong rút tiền từ ATM, theo Reuters. Các khó khăn này khiến nhiều người El Salvador cảm thấy ức chế và phiền phức với chính sách tiền mã hóa.
Vấn đề truy cập Internet ở El Salvador cũng là rào cản với việc sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán. Theo một nghiên cứu năm 2020 của Microsoft, chỉ khoảng 45% dân số El Salvador sử dụng Internet. Chất lượng đường truyền và vấn đề với thiết bị di động cũ cũng khiến một số người El Salvador ngại dùng Bitcoin.
Ngoài chướng ngại kỹ thuật, tỷ giá hối đoái giữa USD và Bitcoin đã làm nhiều người thiếu tin tưởng chính sách của Tổng thống Nayib Bukele. Theo luật định, tỷ giá sẽ được xác định bởi thị trường. Tuy nhiên, Bitcoin vốn bị một số chuyên gia tài chính cho là một đồng tiền bất ổn và thiếu căn cứ thị trường, thậm chí còn bị cho là lừa đảo.
Theo công ty dữ liệu tài chính Refinitiv, trong năm 2021 đã có 10 lần Bitcoin biến động từ 10% trở lên trong ngày. Ngay trong ngày El Salvador công nhận Bitcoin, giá loại tiền mã hóa này giảm từ trên 52.000 USD xuống có lúc dưới 43.000 USD, rồi hồi phục mức 46.000 USD.
Biến động giá của Bitcoin theo USD trong nửa đầu năm 2021. Nguồn: Refinitiv
Tất cả những vấn đề trên đã dẫn đến việc nhiều người El Salvador xuống đường biểu tình phản đối chính sách hợp pháp hoá Bitcoin.
Vào ngày 7/9, hơn 1000 người đã biểu tình ở Thủ đô San Salvador, đốt pháo hoa và lốp xe trước cổng Tòa án Tối cao nước này, theo Reuters. Biểu tình tiếp tục diễn ra căng thẳng hơn vào ngày 15/9 - ngày kỷ niệm độc lập của El Salvador - khi người biểu tình đập phá và đốt máy rút tiền Chivo, nêu khẩu hiệu phản đối Bukele và cáo buộc ông này có hành vi độc đoán, theo Euronews và BBC.
Lo ngại từ nước ngoài
Sau khi luật công nhận Bitcoin được thông qua ở El Salvador, công ty xếp hạng tín dụng Moody’s đã hạ xếp hạng dài hạn của El Salvador từ B3 xuống Caa1, cho rằng luật này đã thể hiện khả năng quản lý giảm sút của chính phủ El Salvador và làm tăng căng thẳng với các đối tác quốc tế.
Ngân hàng Thế giới tuyên bố rằng không thể hỗ trợ El Salvador đưa Bitcoin vào sử dụng do “nhiều khuyết điểm về môi trường và minh bạch”, theo Reuters.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vào tháng 6 trước khi luật Bitcoin được thông qua cũng đã bày tỏ lo ngại về kinh tế và pháp lý đối với động thái của chính phủ El Salvador.
Theo Gerry Rice, người phát ngôn của IMF, sử dụng Bitcoin làm đồng tiền pháp định sẽ tạo ra nhiều vấn đề kinh tế vĩ mô, tài chính và pháp lý cần được phân tích kỹ càng. Quan điểm của IMF đe dọa gây khó khăn cho một chương trình hỗ trợ trị giá gần 1 tỷ USD mà Chính phủ El Salvador đang đàm phán với tổ chức này.
