Chị Triệu Thị Kiều thành viên trong nhóm tiền trạm dự án “Phát triển nông thôn bền vững từ cây dược liệu và cây chè san tuyết bản địa vùng Tả Phìn Hồ, Hà Giang” tái phát bệnh viêm đại tràng do thường xuyên phải uống nước suối, ăn cơm bữa chín bữa sống. Cả 17 người dùng chung một nhà xí tạm, sáng nào cũng phải chờ nhau thì khổ nhất là cô ấy.
Mỗi ngày Kiều phải đi ra đó ít nhất 3 – 4 lần. Hỏi ra mới biết cô đi phân nát, lầy nhầy, đau quặn, mót rặn. Ngày đó, nơi ấy không điện, không điện thoại, không đường đi, không nhà cửa, không người đi lại… bốn bề là rừng, lấy đâu ra thuốc men.
Trong thời gian khó khăn đó, bác sỹ Hoàng Sầm cũng có mặt và chung sống với những nhân viên tiên phong này. Trước tình hình ngày càng xấu đi của Kiều, ông bèn bảo kỹ sư nông nghiệp Sùng A Sàng lên núi đào vài củ Ngải tiên về đun cho cô ấy uống.
Chỉ mới uống Ngải tiên ngày thứ nhất, cô đã thấy đại tràng khỏe, phân thành khuôn. Ngày thứ 2 trở đi, cô không còn là nhân viên thường vụ nhà xí nữa.
Rừng Ngải Tiên trên Tả Phìn Hồ
Thành phần hóa học trong củ Ngải tiên giúp chống lại các dòng tế bào ung thư
Thành phần hóa học của cây Ngải tiên – Hecdychium conarorium Koenig rất đa dạng. Ngày 27/2/2015, trường Đại học Y dược thuộc đại học Quốc gia Đài Loan công bố phân lập được 7 diarylheptanoids từ củ này bằng phổ cộng hưởng từ NMR. Tinh dầu Ngải tiên có tới 44 thành phần làm hương liệu cao cấp sản xuất nước hoa ở Pháp, ngoài ra tinh dầu này còn chữa gầu tóc vì nó chống được nấm C.anbicans, kháng khuẩn, tạo mùi thơm và giúp người dùng thư giãn sau khi sử dụng.
Đầu năm 2017, Viện Y học Bản địa Việt Nam dùng tinh dầu này chữa trầm cảm đạt hiệu quả. Đem ủ nước chiết củ Ngải tiên với nọc rắn thấy có hiện tượng phân hủy mạnh protease, điều này phù hợp với kinh nghiệm sử dụng Ngải tiên để chữa rắn cắn của người dân tộc Mán, Tả Phìn Hồ. Tháng 7/2018, các nhà khoa học thuộc Viện đã tìm ra hoạt chất Diterpenes Coronerin có trong cây ngải tiên, giúp điều trị bệnh viêm đại tràng mãn tính thể phân lỏng, nát do có tác dụng lành viêm khá nhanh.
Chiết củ Ngải tiên bằng n-hexan, các nhà khoa học Ấn độ phân lập được 2 diterpenes labdane mới và 10 chất khác chống lại các tế bào ung thư phổi, neuroblastoma, ung thư vú, ung thư đại tràng và các dòng tế bào ung thư cổ tử cung.
Ngoài ra, theo kinh nghiệm dân gian, dùng củ Ngải tiên phối hợp với cây thanh hao chữa ung thư tiền liệt tuyến hiệu quả.
Hình ảnh cây Ngải tiên
Đồng thời, ngải tiên cũng là món ăn rất ngon. Nõn cây Ngải tiên băm nhỏ rồi rán trứng thành món ăn ngon. Ăn xong lại có hứng để làm việc vì nó giúp thần kinh hưng phấn.
Mai Nguyễn
