Phát súng chấn động trên cao nguyên

Lần thứ ba nhận nhiệm vụ ám sát Ngô Đình Diệm trên Buôn Mê Thuột, anh quyết tâm thực hiện cho bằng được. Vậy nhưng phát súng của anh nhắm thẳng vào Ngô Đình Diệm đã bị người khác chịu thay. Dù Ngô Đình Diệm không chết, nhưng cả cục diện chính trị đã thay đổi.

Mặt đối mặt

Nhiều nguồn tin đáng tin cậy cho biết, Ngô Đình Diệm sẽ bay lên Buôn Mê Thuột dự hội chợ triển lãm kinh tế Cao nguyên và cắt băng khánh thành trong thời gian tới. Ngay lập tức, Hà Minh Trí lên phương án ám sát vào dịp này, anh báo cáo với lãnh đạo đề ra kế hoạnh thực hiện. Lúc đầu, lãnh đạo còn băn khoăn vì đường xá xa xôi cách trở lại không am hiểu về địa hình trên đó, một mình Trí rất khó thực hiện. Sau khi được anh phân tích kế hoạch, đường đi nước bước hợp lý, khả năng thành công cao và hơn nữa anh đã có sẵn hai cơ sở đang có chỗ đứng vững chắc trong chính quyền ngụy đóng ở Buôn Mê Thuột, họ sẽ giúp anh điều nghiên. Nghe anh phân tích hợp lý, lãnh đạo chấp nhận.

Hà Minh Trí bị bắt tại chỗ sau khi ám sát Ngô Đình Diệm (ảnh tư liệu).

Một mình Hà Minh Trí từ Tây Ninh lên Buôn Mê Thuột hai lần nghiên cứu quan sát địa thế, nắm chắc địa hình cho ngày hành động. Một cơ sở của anh là cô gái tên Nhung làm văn thư trong Công dân vụ của Ngụy quyền. Từ danh phận của mình, Nhung không gặp khó khăn gì trong việc ra vào, nắm thông tin, diễn biến vì bên cô là nơi duyệt bản kế hoạch chương trình hội chợ. Cơ sở thứ hai là hai anh lính trong trung đoàn 60, là lực lượng Cao Đài liên minh thuộc người của Diệm được anh cài vào đó cũng giúp tìm thông tin cho anh.

Ngày chia tay Minh Trí lên Buôn Mê Thuột thực hiện nhiệm vụ là những giây phút cảm động nhất của các đồng chí lãnh đạo. Những cái bắt tay, những vòng ôm hôn nồng ấm dành cho anh, những kỳ vọng, hy vọng ngàn lần qua ánh mắt. Theo kế hoạch, anh sẽ có mặt tại Buôn Mê Thuột trước giờ khai mạc hội chợ khoảng một tiếng đồng hồ. Một đồng chí nữ được phân công mang súng đi theo anh đến nhà trọ tại Buôn Mê. Họ sẽ đi cùng đường từ Tây Ninh tới Sài Gòn nhưng giả không quen biết nhau, cô gái để súng trong va li còn Minh Trí sẽ đi tay không nếu có bị phát hiện thì một mình cô gái chịu để Trí rút về thực hiện kế hoạch. Khẩu súng dùng ám sát Ngô Đình Diệm là khẩu MAT 49, một loại súng tốt, khả năng bắn nhanh một lúc được nhiều đạn.

Vận chuyển vũ khí tới nơi an toàn, cô gái được lệnh rút về Tây Ninh ngay để mình Trí ở lại hành động. Trí đóng vai một tên mật thám của cậu Út Cẩn (em út Ngô Đình Diệm) đi ra đi vào khu vực xung quanh hội chợ quan sát. Mang tiếng là hội chợ nhưng chỉ có những quan chức trong chính quyền Diệm có giấy mời mới được vô dự còn tất cả người dân muốn xem chỉ đứng từ xa ngó vào. Xung quanh hội chợ, bọn cảnh sát, an ninh, mật thám dày đặc hầu như không có nơi nào chúng bỏ qua. Mặc dù khách mời có vé hẳn hoi nhưng bước vào cổng vẫn bị bọn cảnh sát khám xét khắp người. Tình hình này thì không thể vào được cổng hội chợ được vì trong người anh đang có súng. Chỉ cần sờ thấy là chúng bắt anh ngay, chưa hành động đã thất bại rồi.

Anh đi lòng vòng xung quanh tường rào hội chợ thì phát hiện một cái lỗ vừa đủ một người chui lọt nằm ngay sát trụ sở của trung đoàn 60 nên cảnh sát chủ quan không canh gác, cái lỗ này là chỗ bí mật của bọn trẻ con bán cà rem thường chui. Trí chui theo những đứa trẻ bán cà rem kia vào tới nơi thì cũng là lúc đoàn xe tháp tùng Ngô Tổng thống vào tới cổng. Anh chọn một nơi đối diện, gần với tầm ngắm tới Diệm nhất. Bên trong hội chợ lúc này, khách tham dự thì ít mà mật vụ, an ninh và cảnh sát thì nhiều. Chúng đứng thành hàng rào vây kín xung quanh nơi ngài Tổng thống ngồi. Để tiếp cận mục tiêu gần nhất, thuận lợi nhất, Trí đã đứng ngay nơi bọn an ninh bảo vệ đang đứng.

Hà Minh Trí được đăng trên các báo Sài Gòn thời đó sau khi ám sát tổng thống.

Phát súng lịch sử

Buổi sáng ngày 22/2/1957, cờ xí, tiếng hô hào rầm rầm chào đón ngài Tổng thống. Lần đầu tiên, Trí được tận mắt nhìn thấy gương mặt bóng loáng, cái đầu chải bật ra phía sau ngạo nghễ của Ngô Đình Diệm. Y bước bệ vệ vào hàng ghế cao nhất trước lễ đài, Trí nhìn thấy rõ cái bộ mặt tàn ác ấy, trong anh càng dậy lên lòng căm thù tột độ. Bấy giờ, anh không còn cảm giác mình đang đứng ngay sát một tên an ninh nữa, ngay lúc này, anh chỉ muốn rút súng ra nhả hết băng đạn vào cái đầu độc ác kia nhưng anh chợt nhớ lại mệnh lệnh của chỉ huy, chỉ được bắn mục tiêu cố định nên anh kiên trì chờ đợi.

Ngô Đình Diệm đứng đối diện với tầm ngắm của Trí khi y đang trong tư thế nghiêm trang chào cờ. Quân nhạc trỗi lên, Ngô Đình Diệm và tất cả mọi người đứng thẳng, mắt hướng về phía lá cờ ba que. Thời khắc lịch sử đã đến, Trí hơi chếch người về sau, bước sang bên trái để nâng khẩu súng lên, trong đường ngắm, chân dung Diệm nằm gọn trên đầu ruồi. Anh nín thở, lòng tin rằng 22 viên đạn trong khẩu súng sẽ bay về phía Diệm. Nòng súng đã chĩa thẳng vào ngực trái của Diệm, không một tiếng động vì mọi người đang nghiêm trang chào cờ, anh siết cò, một tiếng nổ "đùng" xé tan bầu không khí lặng im của hội trường.

Tuy nhiên, viên đạn đã hạ gục tên bộ trưởng nông nghiệp Đỗ Quang Công háo danh đang đứng sát bên Diệm để được có mặt trên mặt báo cùng Tổng thống. Còn Diệm thì đỏ bừng mặt, đứng chết lặng tại chỗ, y quay mặt ra sửng sốt nhìn thẳng vào Hà Minh Trí. Có lẽ trong đầu y tự hỏi, tại sao lực lượng bảo vệ đông đảo như thế mà vẫn có người ám sát y. Lần này, Diệm đã thoát viên đạn duy nhất đó nhờ tên bộ trưởng đỡ cho. Mọi người trong hội trường nháo nhào bỏ chạy, Trí tiếp tục lên đạn giơ súng lên bắn tiếp mục tiêu thì bị một rừng cảnh sát, an ninh đè bẹp, một cơn mưa đòn rơi xuống người anh, ngực anh thấy nằng nặng, mắt anh mờ đi rồi ngất lịm.

Ông Hà Minh Trí bây giờ.

Trong cuốn phim "phát súng trên Cao nguyên", đạo diễn đã cho Hà Minh Trí chạy thoát ra ngoài rồi phóng lên xe mô tô tẩu thoát, bọn lính và cảnh sát cũng phóng lên xe ô tô đuổi theo gay cấn. Còn thực tế khi ấy, với thân mình nhỏ thó, đứng mới đến cổ tên cảnh sát ngụy, chân tay ngoằn ngoèo trồi lên những khúc xương cứng chắc của con nhà võ, Trí có mọc cánh cũng không thể thoát được.

Nửa mê nửa tỉnh, Trí biết mình bị kéo lê trên nền đất xi măng, khi tỉnh dậy, Trí đang ngồi ngật ngưỡng trên chiếc ghế hỏi cung, toàn thân tê dại, đầu mềm nhũn, máu khô nhem nhuốc khắp cơ thể. Trí hé đôi mắt sưng húp, thâm quầng máu tụ nhìn một dàn lãnh đạo của Diệm gồm Ngô Đình Nhu, Trần Kim Tuyến và Phạm Ngọc Thảo (Phạm Ngọc Thảo là tình báo của cách mạng nhưng khi ấy Trí chưa hề biết).

Phạm Ngọc Thảo là người hỏi cung đầu tiên: "Ai tổ chức cho mày giết Tổng thống?". Trí nhớ ngay đến lời dặn của các anh lãnh đạo: Nếu bị bắt không được khai cho ta mà hãy khai cho phía địch nhằm li dán nội bộ đang lục đục của chúng. Và, lời khai của người ám sát Ngô Đình Diệm đã có tác dụng to lớn vào chính thời điểm đó, phát súng ngày ấy không giết được họ Ngô nhưng nó làm thay đổi toàn bộ cục diện chính trị của chế độ Việt Nam Cộng hòa dẫn đến cái chết thảm của hai anh em Diệm, Nhu sau 6 năm sau.

Hoa Nguyên - Hương Lam

Kỳ tới: Cuộc chiến đặc biệt trong phòng giam