Nhiễm biến thể phụ XBB.1.5, người bệnh có triệu chứng gì?

Ngày 14/4, Sở Y tế Tp.HCM cho biết, tính từ đầu tháng 3/2023 đến nay, địa phương ghi nhận số trường hợp mắc mới Covid-19 dưới 3 ca/ngày (trung bình 1 ca/ngày).

Trong tuần gần nhất (từ ngày 6-12/4), có 6 bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2. Tuy nhiên chỉ hai ngày 12/4 và 13/4 đã ghi nhận lần lượt là 3 và 7 ca mắc mới. Hiện tại, có 12 bệnh nhân nằm điều trị tại bệnh viện, không có ca bệnh nặng phải thở máy.

Theo báo cáo của Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp với Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Tp.HCM tiến hành giải trình tự SARS-CoV-2 của các bệnh nhân trong giai đoạn từ 11/1 đến 20/3, có 5 mẫu được giải mã thành công. Trong số này, có 2 mẫu thuộc biến thể phụ BA.5, biến thể BA.2.75 và XBB.1 có một mẫu cho mỗi chủng. Đáng chú ý, có một mẫu là biến thể phụ XBB.1.5 lần đầu tiên xuất hiện tại Tp.HCM.

Theo Yale Medicine, XBB.1.5 lần đầu tiên được xác định tại Mỹ vào tháng 10/2022. Cả XBB và phiên bản XBB.1.5 đều là biến thể phụ của virus tái tổ hợp (hoặc lai). Điều đó đồng nghĩa XBB.1.5 được tạo thành từ hai nhánh của dòng phụ Omicron BA.2. Các nhà chuyên môn cho rằng cả hai nhánh đã lây nhiễm cho một người và trộn lẫn để tạo thành XBB lai, dẫn tới các đột biến bổ sung. 

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá XBB.1.5 là chủng Omicron dễ lây truyền nhất (trước khi có XBB.1.16). Tại Mỹ, biến thể phụ này đã lan nhanh “như cháy rừng” với mức tăng 94% ở khu vực New England vào đầu tháng 2. Cùng tuần đó, số ca nhiễm XBB.1.5 đã tăng lên khoảng 53% ở khu vực Trung Tây bao gồm Iowa, Kansas, Missouri và Nebraska.

Hiện XBB.1.5 đang là biến thể chiếm ưu thế trên phạm vi toàn cầu (chiếm hơn 47% số trường hợp trong tháng 3), đã được phát hiện ở 94 quốc gia.

WHO xếp XBB.1.5 vào nhóm biến thể đáng quan tâm (Variant Of Interest - VOI), tiếp tục theo dõi chặt chẽ, đồng thời có bảy biến thể khác thuộc nhóm đang được theo dõi (Variant Being Monitored - VBM) bao gồm BA.2.75, CH.1.1, BQ.1, XBF, XBB, XBB.1.16 và XBB.1.9.1. 

Về triệu chứng, người nhiễm XBB.1.5 có các triệu chứng tương tự như các biến thể phụ của Omicron trước đây. Trong đó bao gồm các triệu chứng cảm lạnh điển hình như ho, nghẹt mũi đến khó thở, nồng độ oxy thấp cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Mất vị giác và khứu giác (phổ biến khi nhiễm biến thể Alpha và Delta) vẫn có thể xảy ra trong một số trường hợp nhưng ít gặp hơn nhiều.

Các triệu chứng khác bao gồm sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau cơ hoặc đau toàn thân, đau họng, buồn nôn hoặc nôn và tiêu chảy. Các triệu chứng có thể kéo dài từ 5 đến 7 ngày tùy từng người.

Hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy XBB.1.5 gây bệnh nặng hơn các chủng Omicron khác. Tiến sĩ Scott Roberts, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Yale Medicine (Mỹ), cho biết: “Đã có sự gia tăng số ca nhập viện ở vùng Đông Bắc nước Mỹ nhưng có thể do nhiều người nhiễm bệnh hơn, bao gồm cả những người cao tuổi, dễ nhiễm trùng, đang mắc bệnh nặng".

Cần thời gian để thu thập dữ liệu dài hạn cho thấy vắc- xin hoạt động như thế nào để phòng chống XBB.1.5. Nhưng Tiến sĩ Roberts đánh giá, những người đã tiêm mũi tăng cường Pfizer hoặc Moderna có khả năng được bảo vệ tốt, đặc biệt chống lại bệnh nặng và tử vong.

Một nghiên cứu vào tháng 1 của Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đánh giá hiệu quả thực tế của vắc-xin phiên bản cập nhật đối với XBB.1.5. Các nhà khoa ghi nhận, trong ba tháng đầu tiên sau khi tiêm vắc-xin, hiệu quả của liều nhắc lại với XBB.1.5 tương tự như với BA.5.

Tiến sĩ Roberts nói: “Ngay cả khi số ca mắc bệnh gia tăng, con số vẫn thấp hơn so với những đợt trước đó và tại thời điểm này, virus đã biến đổi theo xu hướng nhẹ hơn. Tôi hy vọng điều này có thể đạt đến giai đoạn mà sự lây nhiễm không còn ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của chúng ta”.

Điều quan trọng cần nhớ là vẫn sẽ có những người nguy cơ cao mắc bệnh nghiêm trọng vì họ lớn tuổi hoặc suy giảm miễn dịch bị lây nhiễm từ những người không thực hiện các biện pháp phòng chống.

Ngoài ra, các chuyên gia vẫn chưa biết đầy đủ về tình trạng hậu Covid-19 với các triệu chứng nghiêm trọng tiếp tục kéo dài sau khi người bệnh âm tính. Một vấn đề khác là càng có nhiều ca nhiễm thì virus càng có nhiều cơ hội tiến hóa hơn nữa.

Minh Hoa (t/h theo Dân Trí, VietNamNet)