Trong một số mặt tích cực ít được nhắc đến, ông Duterte hồi còn làm thị trưởng thành phố Davao đã dành 12 triệu Peso từ ngân sách thành phố để xây dựng trung tâm cai nghiện ma tuý. Ông Duterte khi đó tuyên bố phụ cấp 2.000 Peso/tháng cho mỗi người nghiện ma tuý có quyết tâm cai nghiện.
Động thái trên dường như có phần mâu thuẫn với chiến dịch lập "biệt đội tử thần" với phương châm phạt nặng các tội phạm liên quan đến ma tuý. Rõ ràng ông Duterte luôn khẳng định mong muốn "nhỏ cỏ tận gốc" tệ nạn buôn bán ma tuý ở đất nước mình. Thế nhưng câu chuyện về "biệt đội tử thần" cứ thế được truyền tai như chiến dịch thông tin nhằm chống lại chủ trương của Tổng thống Philippines.
Có thể nói truyền thông quốc tế luôn đánh giá tiêu cực về chính sách của ông Duterte, nhưng với người dân Philippines, phần lớn đều lên tiếng ủng hộ ông. Thực tế cho thấy hầu hết người dân quốc gia này đều lên tiếng nhận xét để bảo vệ nhà lãnh đạo của mình, họ cho rằng truyền thông phương Tây đã "làm quá" và hiểu nhầm những lời nói của ông Duterte.
Người dân ủng hộ ông Duterte bởi phong thái giản dị trong cách ăn mặc, không cầu kỳ trong giao tiếp, đi xe máy và uống bia với cư dân địa phương... khiến nhà lãnh đạo trở nên thân thiện trong mắt mọi người. Đó có lẽ là nguyên nhân người Philippines không câu nệ, để tâm đến sự cứng rắn khắc nghiệt của Tổng thống Duterte.
Với đất nước có những thành phố mà hơn 90% số quận bị ảnh hưởng bởi chất kích thích và tệ nạn, sự xuất hiện của Tổng thống Duterte như "hơi thở mới" bảo vệ cuộc sống người dân Philippines. Thậm chí giới chuyên gia cho rằng ông Duterte đã dẫn dắt giúp Philippines thoát khỏi nền chính trị rỗng tuếch, xa rời thực tế suốt những năm qua.
Ngoài ra, với chính sách đối ngoại chưa rõ ràng còn gây tranh cãi bởi nhiều phát ngôn gây sốc, giới ngoại giao cho rằng hiện vẫn chưa thể định hình tương lai chính phủ mới của Philippines sẽ như thế nào. Tuy nhiên thống kê cho thấy 91% dân số Philippines đều ủng hộ chính sách diệt trừ tội phạm cứng rắn của ông Duterte.
Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là do hằn sau trong tâm trí người Philippines, họ không thích sự can thiệp từ bên ngoài vào nội bộ đất nước, đặc biệt là từ phương Tây. Thứ hai, những tuyên bố cứng rắn của Tổng thống Duterte đôi khi mang lại hiệu ứng tích cực khi đem đến thắng lợi trong chiến dịch tranh cử vừa qua của ông. Khi ấy, cam kết quyết đập tan tham nhũng, xoá bỏ nghèo đói và sự bất bình đẳng trong tăng trưởng kinh tế của chính quyền cũ được ông Duterte đưa ra đã thuyết phục được phần lớn cử tri đất nước.
Có thể nói những phát ngôn gây sốc đôi khi có phần "bạt mạng", bất cần của Tổng thống Duterte đã đem đến luồng sinh khí mới cho Philippines, quốc gia có 25% dân số đang sống dưới mức nghèo khó.
Giới chuyên gia cho rằng những lời lẽ nặng nề đến các đối tác ngoại giao của ông Duterte có thể huỷ hoại quan hệ ngoại giao của Philippines với các nước đồng minh. Họ lo ngại Philippines sẽ trở nên tự cô lập so với phần còn lại của thế giới và kêu gọi ông Duterte nên học cách tự kiềm chế sự tức giận. Tuy nhiên nhà lãnh đạo nổi tiếng cứng rắn lại luôn khẳng định rằng ông sẽ không thay đổi tính cách của mình và quyết theo đuổi các chính sách đến cùng.
Nhìn chung, trong sự cạnh tranh khốc liệt của các nước lớn hiện nay, chiến lược đối ngoại độc lập, tự chủ của các nước nhỏ hơn luôn gặp thách thức. Trong quá khứ, Philippines từng nằm dưới tình trạng bị Mỹ chiếm đống kéo dài cho đến khi giành được độc lập sau Thế chiến II. Tuy nhiên, nền độc lập này vẫn còn nhiều điều kiện cho đến tận ngày nay, Philippines luôn được nhắc đến như "sân sau" của Mỹ.
Với tầm nhìn của Tổng thống Duterte, việc ông không muốn tiếp tục những điều mà phương Tây áp đặt lên các quốc gia nhược tiểu là điều dễ hiểu khi sinh ra ý thức phản kháng với các mong muốn đó. Điều người dân Philippines vẫn đang hy vọng và mong đợi ở chính phủ mới là liệu nhà lãnh đạo cứng rắn này có làm thay đổi thực trạng đất nước hay không?
Phương Hà
