Việt Nam là 1 trong 15 nước trên thế giới có bản đồ dược liệu. Đó là nguồn tài nguyên động, thực vật đa dạng với nhiều loại cây thuốc đặc hữu có giá trị sử dụng và giá trị kinh tế cao.
Thực tế, người Việt đang sống trên kho tàng dược liệu vô giá nhưng chưa biết cách khai thác và giữ gìn một cách hiệu quả. Trong khi, thị trường dược liệu trên thế giới ước đạt giá trị 120 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm từ 8-10%.
Thống kê cho thấy, hiện nay, ở nước ta có tới 80% các loại nguyên liệu làm thuốc được nhập khẩu, rất nhiều trong số đó không hề có giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ và chất lượng. Một con số đáng chú ý khác là, có tới 60% dược liệu trên thị trường không đạt chất lượng với hàm lượng hoạt chất không đủ tiêu chuẩn theo kiểm tra lấy mẫu viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương. Không những thế, 20% số dược liệu bị kiểm tra còn trộn lẫn rác, cát, xi măng, dược liệu giả.
Trao đổi với PV, ông Phạm Vũ Khánh, Cục trưởng cục Quản lý Y, Dược học cổ truyền cho biết: "Hiện nay, mỗi tuần khoảng 300-400 tấn dược liệu được nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam thông quan qua cửa khẩu Chi Ma, Lạng Sơn".
Cũng theo ông Khánh, phần lớn các dược liệu nhập khẩu ở dạng nông sản, không đảm bảo chất lượng để làm thuốc có giá rất rẻ (rẻ khoảng 5 lần so với các loại dược liệu trồng và thu hái tự nhiên theo tiêu chuẩn). Chính vì thế, việc nhập khẩu dược liệu này có phần ảnh hưởng đến vấn đề an ninh dược liệu và trồng, thu hái dược liệu trong nước.
Ông Phạm Vũ Khánh, Cục trưởng cục Quản lý Y, Dược học cổ truyền.
Không những thế, công tác kiểm soát dược liệu tại các cửa khẩu còn nhiều tồn tại như: Dược liệu không có bao bì, nhãn mác theo đúng quy định, phần lớn được đóng gói ở trong bao dứa, thùng giấy, không kiểm tra được cụ thể các mặt hàng.
Dược liệu không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, lưu hành trôi nổi trên thị trường giống nông sản, không đảm bảo chất lượng để làm thuốc. Tại các cửa khẩu, cán bộ kiểm tra chỉ kiểm tra được về số lượng, trọng lượng các bao hàng, không kiểm tra được chất lượng của các dược liệu....
Từ những phân tích trên, ông Khánh cũng nêu ra vấn đề khó khăn trong việc quản lý dược liệu nhập khẩu. Ông Khánh cho rằng, dược liệu rất khó định lượng về chất lượng, nó không giống như thuốc tân dược nên càng khó. Hơn nữa, cán bộ hải quan chỉ kiểm tra được giấy tờ và các thủ tục liên quan. Đó là chưa kể đến nguồn dược liệu Đông dược được nhập khẩu tiểu ngạch.
PGS.TS Trần Thị Hồng Phương, cục Quản lý Y, Dược cổ truyền, bộ Y tế cho biết, hiện nay không chỉ Việt Nam mà trên thế giới việc sử dụng các thuốc từ dược liệu của người dân ngày càng gia tăng, ít những tác động có hại và phù hợp với sinh lý của cơ thể. Lối sống lành mạnh, phòng bệnh hơn chữa bệnh đã trở thành xu hướng toàn cầu. Với phương châm một đồng phòng bệnh bằng vạn đồng chữa bệnh, con người đang có xu hướng quay về với tự nhiên.
Hiện nay, bộ Y tế đã xây dựng mạng lưới bảo tồn dược liệu tại 7 vùng sinh thái Quảng Ninh, Hưng Yên, Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Kon Tum, Gia Lai và đang phát triển rộng trên toàn Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia tại các viện nghiên cứu, nguồn dược liệu khá phong phú...
N.Giang
