Sáng 28/6, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Hội thảo “Góp ý Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về định mức chi phí tái chế thực hiện trách nhiệm EPR của nhà sản xuất, nhập khẩu.
Từ năm 2024, nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường. Theo đó, doanh nghiệp được lựa chọn hình thức tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Để có đủ căn cứ cho doanh nghiệp đóng tiền, Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành định mức chi phí tái chế (Fs) cụ thể cho từng loại sản phẩm, bao bì với chu kỳ điều chỉnh 3 năm một lần.
Quang cảnh hội thảo.
Hiện Dự thảo về định mức chi phí tái chế (Fs) bao bì đang được xây dựng, song nhiều doanh nghiệp, hiệp hội cho rằng định mức đang quá cao có thể làm tăng áp lực chi phí sản xuất và giá bán hàng hóa.
Fs cao sẽ bỏ qua yếu tố lợi nhuận của doanh nghiệp
Cụ thể, mới đây 14 hiệp hội doanh nghiệp có văn bản ký gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, các thành viên Hội đồng EPR Quốc gia, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) góp ý với Dự thảo này.
Theo văn bản kiến nghị, công thức tính Fs như trong dự thảo hiện nay hoàn toàn bỏ qua yếu tố lợi nhuận của doanh nghiệp tái chế từ vật liệu tái chế, hay giá trị thu hồi của bao bì. Fs đề xuất chưa theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn do chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được.
Ngoài ra, định mức Fs rất cao như đề xuất có thể dẫn đến nguy cơ gây tăng giá lớn đối với rất nhiều sản phẩm, hàng hóa. Ví dụ, giá có thể tăng thêm 1,36% với nước uống đóng chai; 0,6% với bia lon; 0,2% đối với bịch sữa. Từ đó, gây khó khăn cho doanh nghiệp cũng như cho người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay.
1 lon bia sẽ phải tính thêm 41 đồng, chai bia tăng thêm 51 đồng.
Đồng tình với ý kiến trên, bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cho biết, nếu tính định mức Fs như trong dự thảo thì 1 lon bia sẽ phải tính thêm 41 đồng, chai bia tăng thêm 51 đồng.
Điều này dẫn đến việc giá vốn hàng hóa sẽ tăng lên, ảnh hưởng đến tâm lý khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu và sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp sản xuất.
Theo khảo sát với doanh nghiệp trong Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam, thực tế chỉ có 61% doanh nghiệp mới tiếp cận ở mức thông tin.
Trong khi đó có 70% doanh nghiệp sẽ rất khó thực hiện, 80% doanh nghiệp khó khăn khi phải chuẩn bị cả nguồn lực cả chi phí và hệ thống để tái chế.
Bà Vân Anh quan ngại: “Doanh nghiệp sản xuất thực sự quá khó khăn trong những tháng đầu năm, dự báo sẽ còn nhiều khó khăn trong những tháng cuối năm. Nếu có tác động thêm đến gánh nặng chi phí thì doanh nghiệp khó mà trụ được”.
Ngoài ra, bà Vân Anh cho biết, việc tính phí tái chế cũng có điểm chưa phù hợp. Cụ thể, trong dự thảo cũng quy định doanh nghiệp chỉ được chọn 1 trong 2 hình thức tự tái chế hoặc đóng góp chi phí tái chế vào quỹ quỹ môi trường.
Tuy nhiên, với 1 số vật liệu khó tái chế như bao bì đa lớp, doanh nghiệp mong muốn sẽ được tích hợp 2 hình thức vừa tái chế vừa đóng góp quỹ bảo vệ môi trường.
Do đó, bà Vân Anh cho rằng Dự thảo cần tính toán và đưa ra phí tái chế cho hợp lý để doanh nghiệp vừa tiết kiệm được chi phí sản xuất vừa đẩy mạnh tái chế bao bì thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
Cần xác định được định mức Fs phù hợp
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch VCCI hoan nghênh các nhà sản xuất có trách nhiệm trong việc thu gom, xử lý, tái chế sản phẩm của mình là một điểm rất tiến bộ khi đề cập trong của Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam.
Tuy nhiên, nếu đưa ra định mức Fs không phù hợp thì EPR sẽ được triển khai trong thực tiễn, điều này vừa khó cho cơ quan quản lý nhà nước vừa khó cho cả các doanh nghiệp triển khai.
Do đó, ông Vinh cho rằng để triển khai và thực hiện hiệu quả thì cần xem xét kỹ lưỡng, cần xác định được định mức Fs phù hợp với kinh tế Việt Nam, đặt trong bối cảnh doanh nghiệp gặp khó khăn chưa từng có.
Thực tế, các doanh nghiệp lớn đã và đang có những bước chuẩn bị kỹ lưỡng để triển khai EPR. Thế nhưng các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ ngoài thiếu hiểu biết thì còn chưa đủ nguồn lực để thực hiện.
Trên cơ sở đó, ông Vinh cho rằng trong giai đoạn năm 2024 - 2025, chỉ nên tập trung vào hướng dẫn thi hành, chưa cần áp dụng xử phạt đối với doanh nghiệp (trừ trường hợp cố tình không kê khai hoặc cố tình gian lận).
Cùng với đó, xem xét việc chia nhỏ các khoản đóng góp của doanh nghiệp vào Quỹ Bảo vệ Môi trường cho các sản phẩm dự kiến sản xuất, nhập khẩu trong năm 2024.
Đồng quan điểm, ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, định mức Fs cần tính toán đến sự đa dạng của các ngành sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp. Đặc biệt, có thể phải cá thể hóa hơn, chi tiết hơn cho từng ngành lĩnh vực.
Ông Hiếu nhấn mạnh “Phải tính toán đến yếu tố làm sao doanh nghiệp có sử dụng các sản phẩm tái chế được giảm bớt chi phí, từ đó để thúc đẩy yếu tố tuần hoàn. Đây là điều quan trọng”.
Về khâu tổ chức thực thi, ông Hiếu đề xuất Chính phủ cần xem xét cơ chế thúc đẩy mạnh mẽ thị trường xử lý tái chế. “Khi thị trường tốt thì sẽ giúp giảm được chi phí, thúc đẩy doanh tự tái chế” ông Hiếu nói.
