Cho đến nay, cái chết của Hoàng Hoa Thám vẫn là một bí ẩn chưa có lời giải đáp rõ ràng. Thế nên, việc xác định ngôi mộ của ông đang nằm ở nơi đâu cũng là một “bài toán” nan giải.
“Hùm thiêng Yên Thế” chết vì… kiệt sức (?!)
Không tin những gì sử sách đã chép cách đây hơn 100 năm về cái chết của cụ Hoàng Hoa Thám (còn gọi là Đề Thám), là cụ bị giặc giết hại vào sáng mùng 5 Tết (tức ngày 10/2/1914) tại Hố Lẩy (xã Tân Hiệp, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang). Hậu duệ của cụ cho rằng, người chết là một vị sư có khuôn mặt giống với cụ Hoàng Hoa Thám, bị thực dân Pháp lấy ra làm “vật thí mạng”, làm nao lòng quần chúng nhân dân. Họ tin rằng trong bối cảnh phong trào khởi nghĩa Yên Thế thoái trào, cụ đã rút vào sống ẩn dật trong các cánh rừng Yên Thế. Cho nên sau này, hậu duệ của cụ, tiến hành cuộc truy tìm phần mộ với mong muốn giải đáp những thắc mắc, và mang cụ về thờ phụng, xứng tầm của một danh nhân.
Chân dung Hoàng Hoa Thám cùng con cháu.
Cuộc tìm mộ được 2 người cháu nội của cụ tên là Hoàng Thị Hải (SN 1930) và Hoàng Thị Điệp (1932), con gái của ông Hoàng Hoa Phồn thực hiện. Ông Hoàng Hoa Phồn là con trai duy nhất của cụ Đề Thám với bà ba Đặng Thị Nho. Trong những ngày nguy cấp của cuộc khởi nghĩa, cụ Đề Thám đã đem ông gửi một nghĩa quân nuôi giấu, nhờ đó mà thoát được sự truy sát “tận cùng” của giặc Pháp.
Theo lời bà Hoàng Thị Điệp kể lại với con cháu, thì cụ Đề Thám chết vì bệnh tật chứ không phải chết vì bị giặc giết hại. Những lời kể này được con cháu ghi lại, làm tài liệu hiện giờ vẫn còn. Cụ Điệp nhớ lại: “Mẹ tôi kể lại rằng cụ không phải bị quân Pháp chặt đầu, mà chết vì bệnh kiết lỵ. Cụ vốn đã kiệt sức và ốm nặng trong quá trình kháng chiến, sức khỏe rất yếu nên mắc bệnh mà chết. Sau này tôi có hỏi lại nhiều lần, đều được mẹ tôi trả lời như vậy”.
Hai bà đã
