Nỗi ám ảnh của phụ nữ sau sinh
Theo các nghiên cứu tại một số bệnh viện phụ sản trong nước, có đến 33% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh. Bệnh có thể khởi phát bất kỳ thời điểm nào trong vòng 1 năm đầu sau sinh. Đáng nói, 50% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh không được chẩn đoán bởi chuyên gia y tế.
Viện Nghiên cứu Sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) thông tin, số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám chiếm khoảng 20-30% tổng số ca mỗi ngày. Còn tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương số bệnh nhân trầm cảm sau sinh đến khám và gọi tới tư vấn trong năm 2021 tăng lên khoảng 20% so với những năm trước.
TS.BS. Hồng Thu thăm khám cho bệnh nhân trầm cảm sau sinh.
Trực tiếp thăm khám cho bệnh nhân bị trầm cảm sau sinh, TS.BS Trần Thị Hồng Thu – Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương kể lại, hồi tháng 2/2022 vừa qua, chị H.T (28 tuổi), sinh con lần thứ 2 được 2 tháng và bị trầm cảm sau sinh. Chị một mình tìm đến sự hỗ trợ tâm lý của TS.BS. Thu vì lo sợ bản thân mình không kiểm soát được hành vi và có thể hại con.
“Tôi lo sợ sẽ lại ghét đứa con thứ 2 này như con đầu. Sau khi sinh con đầu lòng, tôi ròng rã thức đêm vì con khóc. Trong đầu, tôi lúc nào cũng văng vẳng tiếng khóc của con và không muốn nghe tiếng khóc ấy. Tôi muốn kết thúc cuộc sống của con vào một lần khi cho con bú, tôi dùng chính bầu vú của mình để làm ngạt con”, chị H.T chia sẻ với bác sĩ Thu.
May mắn hành vi của chị chưa để lại hậu quả. Điều đáng nói khi TS.BS Thu thông báo tình trạng bệnh của của H.T rất nặng nhưng chồng chị không tin vợ mình bị trầm cảm và không tin chị có ý định sát hại con. Người chồng khẳng định vợ mình hoàn toàn bình thường, nhất quyết không cho vợ nằm viện.
Theo bác sĩ Thu, tất cả phụ nữ đều có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh đặc biệt ở những người có nguy cơ cao (đã từng bị trầm cảm, gia đình có người trầm cảm hoặc gặp vấn đề tâm lý khác…).
Đáng chú ý, trầm cảm sau sinh có tỉ lệ tái phát cao từ 25-68%, đặc biệt có tới 20% các bà mẹ bị trầm cảm sau sinh cần phải can thiệp chuyên môn, nếu không có thể dẫn tới nhiều trường hợp đáng tiếc, đau lòng.
Làm gì để trẻ không quấy khóc đêm?
TS.BS Thu cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến phụ nữ trầm cảm sau sinh như: thay đổi nội tiết, thay đổi hooc moon, thay đổi về tâm lý, xã hội…. Tuy nhiên, có đến 122 nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh tình trạng con quấy khóc đêm có liên hệ mật thiết với tình trạng trầm cảm của người mẹ.
Trẻ quấy khóc đêm khiến cho phụ nữ căng thẳng nhiều hơn, là yếu tố thúc đẩy việc trầm cảm sau sinh. Bởi, sau sinh cơ thể người mẹ đã phải đối mặt với việc nồng độ estrogen và progesterone giảm mạnh đột ngột, khiến các bà mẹ nhạy cảm, dễ buồn phiền nhưng lại không được nghỉ ngơi.
Thêm vào đó là những áp lực khi chăm sóc con và việc không được chia sẻ việc chăm sóc trẻ khiến bà mẹ không được ngủ đủ, mệt mỏi kéo dài dẫn tới cơ thể suy nhược, rối loạn tâm trạng, trầm cảm.
Trẻ quấy khóc đêm khiến cho phụ nữ căng thẳng nhiều hơn (Ảnh minh họa).
Trầm cảm sau sinh kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần củacả mẹ và con, thậm chí người mẹ có thể tự hại bản thân hoặc hại con mình. Mẹ bị trầm cảm có khả năng cho bé ngừng bú sớm. Do đó, trẻ dễ bị mắc các bệnh về tiêu chảy, truyền nhiễm. Việc trẻ quấy khóc đêm kéo dàisẽ khiến trẻphải đối mặt với nguy cơ thấp còi, ảnh hưởng tới hệ miễn dịch và trí tuệ.
BS. Châu Tố Uyên - Bệnh viện Nhi đồng Tp.HCM cho rằng việc ưu tiên khắc phục vấn đề con quấy khóc đêm cũng là một biện pháp hạn chế tình trạng trầm cảm sau sinh cho bà mẹ.
Bên cạnh những nguyên nhân bên ngoài có thể tự khắc phục được như mẹ nên: Điều chỉnh nhiệt độ phòng để bé không bị lạnh quá hoặc nóng quá; kiểm tra và thay bỉm cho bé, không để bé bú no quá hoặc đói quá; Quần áo mặc cho bé nên mềm mịn, không gây kích ứng khó chịu cho bé, mẹ nên tập trung giải quyết hai nguyên nhân bên trong khiến con quấy khóc đêm là căng thẳng về tinh thần và căng thẳng về tiêu hoá.
Mẹ cần được ngủ đủ giấc và gia đình cần chia sẻ, chăm sóc bé cùng mẹ. (Ảnh minh họa).
“Nên cho bé nghe nhạc thư giãn, massage cho bé hoặc có thể dùng một số loại thực vật giúp bé ngủ ngon như: lá tía tô đất, hoa đoạn lá bạc, hoa lạc tiên tây giúp cho trẻ an dịu tiêu hoá và tinh thần, giúp bé đi vào giấc ngủ nhanh, tăng thời gian ngủ sâu giấc hơn. Nếu thấy trẻ quấy khóc nhiều và kèm theo các biểu hiện bất thường như tím tái, khó thở…, gia đình nên đưa trẻ tới gặp bác sĩ, kiểm tra sức khỏe cho trẻ”, BS. Tố Uyên cho biết.
Về phía người mẹ, các chuyên gia tâm lý đưa ra lời khuyên, cần ngủ đủ giấc và dành thời gian chăm sóc bản thân, cần có những bài tập phù hợp giúp lấy lại được vóc dáng, sự tự tin.
Bên cạnh đó, gia đình cần chia sẻ, chăm sóc em bé cùng bà mẹ. Nếu thấy người mẹ có dấu hiệu trầm cảm (mệt mỏi, buồn phiền, chán ăn, mất ngủ) thì cần được khám sớm tại các chuyên khoa tâm lý hoặc sức khỏe tâm thần.
Cách đây không lâu, tháng 5/2022, chị T.T.B.T. (21 tuổi, sống tại Quảng Bình), sau khi sinh con được 13 ngày, T chỉ ngủ được tầm 3-4h/đêm. T. luôn có cảm giác mệt mỏi, ít nói chuyện với mọi người hơn trước, hay khóc lóc, ăn uống kém và không để tâm tới việc chăm sóc con, T luôn ám ảnh khi nghe con quấy khóc, không chịu ngủ. T. từng có hành vi dùng dao để tự sát, nhưng may mắn được người nhà phát hiện đưa vào Bệnh viện Cu Ba (Quảng Bình) cứu sống.
Một sự việc đau lòng khác mới xảy ra vào tháng 8/2022, chị D (27 tuổi, tỉnh Hà Giang) và con chị D (3 tháng tuổi) được người nhà đưa vào Bệnh viện Bắc Quang trong tình trạng lơ mơ, vã mồ hôi, chân tay lạnh, hơi thở nồng nặc mùi thuốc diệt cỏ.
Thông tin từ gia đình cho biết, sau khi sinh con được 3 tháng, chị D. có nhiều dấu hiệu trầm cảm, thay đổi tính cách và không nói chuyện với mọi người. Trong lúc gia đình không chú ý, chị D. đãcho con nhỏ 3 tháng tuổi và chính bản thân mình uống thuốc diệt cỏ, diệt nấm để kết thúc cuộc đời.
