Theo Vietnamplus, nhiều chuyên gia cho rằng, hình thức này sẽ tạo ra một loại tài sản ảo trên sổ sách ngân hàng dẫn đến dư nợ ảo, chỉ tiêu khống.
Trên thực tế, cho vay cầm cố sổ tiết kiệm là sản phẩm phổ biến trên thị trường từ lâu thường là với hạn mức khoảng 80%-90% nhưng vẫn có ngân hàng cho vay lên tới 100% giá trị sổ. Đặc biệt, với hình thức cho vay này, hầu hết nhà băng đều giải ngân ngay lập tức mà không cần hỏi nhu cầu vay vốn của khách hàng.
Sở dĩ nhiều ngân hàng lơ là thẩm định mục đích sử dụng vốn các khoản vay đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm là bởi vì đây là những khoản tín dụng thuộc hàng ít rủi ro nhất. Giả sử khách hàng có sử dụng khoản vay vào mục đích nào đó mà chưa lấy lại được đúng hạn hoặc không trả được nợ thì ngân hàng vẫn có tài sản để thu hồi.
Ảnh minh họa
Việc vay vốn bằng sổ tiết kiệm cũng có lợi cho khách hàng, nếu chẳng may có việc cần dùng đến tiền trong thời gian sổ tiết kiệm chưa đến hạn tất toán thì việc cầm cố sổ đó để vay với mức lãi suất thấp có lợi hơn rất nhiều so với việc phải rút sổ tiết kiệm mà chịu lãi không kỳ hạn. Về phía ngân hàng, việc khách hàng thế chấp sổ tiết kiệm để vay vốn trong khi chờ đáo hạn cũng có nhiều lợi thế trong bối cảnh các nhà băng đang cố gắng huy động nguồn vốn trung dài hạn.
Xét về khía cạnh luật pháp, cho vay cầm cố sổ tiết kiệm là loại hình cho vay an toàn nhất với ngân hàng vì họ đã cầm khoản tiền lớn hơn của khách hàng trong tay. Chính vì vậy, hầu như hiện nay, khách hàng không cần chứng minh mục đích sử dụng tiền vay vốn như khi cầm cố các tài sản khác.
Tuy nhiên, theo văn bản gửi các tổ chức tín dụng của ngân hàng nhà nước (NHNN), qua công tác thanh tra, giám sát, NHNN nhận thấy có hiện tượng một số tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cho khách hàng vay có bảo đảm bằng cầm cố sổ tiết kiệm nhưng không có phương án sử dụng vốn vay; vi phạm quy định về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân.
Do đó, NHNN yêu cầu tổ chức tín dụng không thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh, chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về cho vay, lãi suất huy động bằng ngoại tệ, sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay và kiểm soát chặt chẽ khoản vay…
"Đặc biệt, ngân hàng thương mại phải kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay và giải ngân vốn vay khi khách hàng bảo đảm bằng cầm cố sổ tiết kiệm. NHNN sẽ xử lý nghiêm các tổ chức tín dụng cố tình vi phạm" - cơ quan Thanh tra Giám sát NHNN nêu rõ.
Trao đổi với phóng viên báo Người Lao Động về yêu cầu siết mục đích vay cầm cố sổ tiết kiệm, giám đốc kinh doanh một ngân hàng cổ phần quy mô vừa tại TP HCM cho rằng khách hàng thế chấp sổ để vay tiền chủ yếu cho nhu cầu vốn đột xuất, vay tiêu dùng nên rất khó chứng minh mục đích sử dụng vốn. Nếu NHNN bắt buộc người vay phải chứng minh mục đích mới được giải ngân sẽ gây khó cho khách vừa khó cho cả ngân hàng trong việc huy động vốn trung - dài hạn. Bởi nếu gửi tiền kỳ hạn dài, đến khi cần vốn đột xuất lại không được vay cầm cố sẽ không còn ai chọn tiết kiệm trung và dài hạn nữa.
Chuyên gia tài chính - TS Cấn Văn Lực cho rằng việc NHNN cảnh báo cho vay cầm cố sổ tiết kiệm phải bảo đảm phương án vay nhằm nhắc nhở tổ chức tín dụng để hoạt động tín dụng có tính thực chất, được phản ánh đúng số liệu trên các báo cáo tín dụng. Dù vậy, hình thức cho vay này chiếm dư nợ không quá lớn và nhiều ngân hàng cũng khống chế tỉ lệ cho vay. "Riêng kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay là không dễ thực hiện, bởi nhiều khoản vay là để tiêu dùng. Tuy vậy, có thể thấy động thái nhắc nhở của NHNN là cần thiết để dòng chảy tín dụng được kiểm soát tốt hơn" - TS Cấn Văn Lực nói.
Đào Vũ (Tổng hợp)
