Loạt vi phạm của Bộ Y tế trong mua sắm thiết bị chống dịch

Những hạn chế, vi phạm

Thanh tra Chính phủ vừa có thông báo kết luận thanh tra về việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kit xét nghiệm, vắc-xin, thuốc phòng, chống dịch Covid-19 tại Bộ Y tế.

Tại Thông báo này, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một loạt hạn chế, thiếu sót vi phạm đối với Bộ Y tế.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ chỉ ra Bộ Y tế chưa thực hiện mua sắm tập trung đối với danh mục tài sản do Bộ ban hành theo quy định tại Nghị định số 151 của Chính phủ và Luật Đấu thầu;

Có thiếu sót khi ban hành Quyết định số 1367 bãi bỏ danh mục tài sản mua sắm tập trung của Bộ nhưng không gửi các đơn vị trực thuộc và Kho bạc Nhà nước để kiểm soát chi, dẫn đến một số gói thầu bệnh viện trực tiếp mua sắm chưa được Kho bạc Nhà nước chấp nhận thanh toán, nhà thầu đề nghị tính lãi chậm trả.

Sau khi Thanh tra Chính phủ dự thảo Kết luận thanh tra báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế báo cáo việc chi trả hợp đồng mua sắm 400 máy thở của bệnh viện Phổi Trung ương đã được Bộ Tài chính phân bổ kinh phí và được Kho bạc giải ngân thanh toán.

Việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu sử dụng các hợp đồng mua sắm hàng hóa tương tự không đáp ứng thời hạn quy định để xây dựng giá gói thầu, vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 11 Thông tư số 58 của Bộ Tài chính (41 gói thầu của 4 bệnh viện).

Việc thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu có trường hợp chưa theo đúng quy định của Bộ Y tế; một số trường hợp dự toán kinh phí giao chưa kịp thời theo quy định.

Việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với các gói thầu (gồm: Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên; Máy X-Quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim tại BV Phổi TW,BVTW Huế) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bô sung năm 2017.

Tại thông báo này, Thanh tra Chính phủ chỉ ra, Bộ Y tế ban hành một số văn bản thông báo giá sinh phẩm/trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm virus SARS-CoV-2 nội dung không rõ ràng về thông tin “tham khảo”, thông tin “giá công bố tại phụ lục văn bản có thể hiểu là giá doanh nghiệp công bố hoặc giá Bộ Y tế công bố, trong khi trang thiết bị y tế không phải mặt hàng do Nhà nước quản lý giá, việc công bố giá bán trang thiết bị y tế không thuộc nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước của Bộ Y tế.

Bộ Y tế chưa thực hiện trực tiếp đăng tải kết quả đấu thầu theo báo cáo của các đơn vị gửi Bộ quy định tại Thông tư số 14 của Bộ Y tế.

Thanh tra Chính phủ chỉ ra, Bộ Y tế quản lý không chặt chẽ việc tiếp nhận vắc-xin từ Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam và việc tổ chức tiêm chủng vắc-xin phòng Covid-19 của Công ty cổ phần vắc-xin Việt Nam (VNVC), dẫn đến VNVC giữ lại 73.504 liều vắc-xin để tiêm chủng (đã tổ chức tiềm 58.974 liều cho 68.099 người) không có trong kế hoạch tiêm chủng được phê duyệt của Bộ Y tế, không có sự kiểm soát của Bộ Y tế về đối tượng, quy trình theo Quyết định số 3588 ngày 26/7/2021 và mục đích tiêm phi thương mại theo quy định của Chính phủ. (Nội dung này đang được Bộ Y tế tiếp tục báo cáo và xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ).

Bộ Y tế chỉ đạo Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương có văn bản đồng ý để VNVC được giữ lại 73.504 liều vắc-xin và tiếp nhận, phân bổ 1.067.700 liều vắc-xin (có hạn sử dụng ngắn đến 31/3/2022) cho các tỉnh, thành phố có nhu cầu để triển khai tiêm chủng là chưa phù hợp với chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 77 ngày 19/3/2022. (Nội dung này đang được Bộ Y tế tiếp tục báo cáo và xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ).

Việc chỉ đạo, hướng dẫn mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế có trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn tại các bệnh viện khi thực hiện (Bệnh viện K; BV Nhi TW, BV Phổi Trung ương); việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm kéo dài, dẫn đến quá trình mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm, Kít xét nghiệm bị chậm, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống dịch bệnh (cá biệt tại gói thầu “Cung cấp hóa chất năm 2021 của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương”, kế hoạch lựa chọn nhà thầu được duyệt sau hơn 6 tháng, dẫn đến căn cứ xây dựng giá kế hoạch đã không còn giá trị nhưng không yêu cầu đơn vị xây dựng lại).

Cùng với đó, Bộ Y tế chưa có quy định cụ thể về phân loại các dòng máy thở, trong khi trang thiết bị mua sắm phục vụ công tác phòng, chống dịch theo Văn bản số 104 ngày 1/2/2020 của Cục QLKCB Bộ Y tế có một số danh mục về máy thở (trong đó có máy thở xâm nhập và không xâm nhập, máy thở chức năng cao) dẫn đến Bệnh viện xây dựng, phân định máy thở chức năng cao, máy thở xâm nhập và không xâm nhập theo tên chung, tên thương mại còn không rõ ràng, việc quyết định lựa chọn mua các dòng máy còn bất cập, thiếu tính nhất quán, ảnh hưởng đến xây dựng giá mua sắm.

Chuyển thông tin một số nội dung sang Bộ Công an

Tại thông báo này, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một loạt nguyên nhân chủ quan, khách quan của các tồn tại, hạn chế nêu trên.

Về xử lý hành chính, thông báo nêu rõ, Bộ Y tế tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của Lãnh đạo Bộ về những thiếu sót, khuyết điểm trong việc chỉ đạo, hướng dẫn, thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm trang thiết bị y tế; việc quản lý tiếp nhận, phân bổ, tiêm chủng, giữ lại vắc-xin tại VNVC; công bố giá sinh phẩm/trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm virus SARS-CoV-2;

Thực hiện mua sắm và bãi bỏ danh mục tài sản mua sắm tập trung; quy định, hướng dẫn việc quản lý, sử dụng hàng RUO, LUO nhập khẩu; không kịp thời có chỉ đạo đối với báo cáo của Viện Pasteur Tp.HCM về việc mượn hàng hóa,... nêu tại Kết luận thanh tra.

Bộ Y tế chỉ đạo, kiểm điểm và xử lý đối với tập thể, cá nhân, đơn vị thuộc Bộ Y tế có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong việc thực hiện mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kit xét nghiệm, vắc-xin, thuốc phòng, chống dịch Covid-19 nêu tại Kết luận thanh tra.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho chuyển thông tin một số nội dung sang Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định, gồm:

Việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với một số gói thầu (Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus; Máy X-Quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TP.HCM trong giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017; đồng thời trong đó có một số doanh nghiệp cho Viện Pasteur TP.HCM mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO.

Và việc Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc mua bán thiết bị y tế qua nhiều trung gian, làm tăng giá thiết bị y tế khi bán cho các bệnh viện, có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để nâng giá bán cao bất thường.