Phú quý giật lùi
Nhiểu chuyên gia kinh tế đang dõi xem Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT) già cỗi sẽ “trẻ hóa” như thế nào để đạt mục tiêu đến năm 2020, dẫn đầu khối công nghệ thông tin- viễn thông? Nói như ông Phạm Đức Long, Tổng Giám đốc VNPT: “Muốn VNPT lột xác từ 1 đơn vị mang tính già cỗi, thụ động, công chức trở thành một doanh nghiệp mang phong cách trẻ trung, sáng tạo mà vẫn giữ được nét truyền thống nhân văn, thì phải tái cơ cấu, thay đổi tư duy, suy nghĩ, tinh thần lao động, sáng tạo từ chính mỗi cán bộ của VNPT”.
Làm được điều này không phải dễ, khi mà bên cạnh VNPT còn rất nhiều doanh nghiệp hùng mạnh, biết trọng dụng người tài với chiến lược phát triển kinh tế dài hơi. TS Vũ Hoàng Liên- người nhiều năm làm việc tại VNPT, hiện là Chủ tịch Hiệp Hội Internet Việt Nam phân tích: “Theo chỉ số tài chính, chưa bao giờ, ngành bưu điện lại ảm đạm như bây giờ? Nguyên nhân dẫn đến tình trạng VNPT thua kém nhiều doanh nghiệp khác, một phần do quá khứ để lại. VNPT gánh hậu quả toàn diện, mất đi niềm tin và lòng tự hào của không ít người làm trong ngành bưu điện”.
Theo thống kê chưa đầy đủ, năm 2015, số thuê bao cố định trong toàn ngành viễn thông khoảng 5,9 triệu thuê bao. Có ý kiến ví von, VNPT như kẻ độc hành trên con đường chịu lỗ ngàn tỉ vì số lượng thuê bao cố định (điện thoại bàn) giảm sút thê thảm. Mặc dù VNPT giữ vị trí thống lĩnh về dịch vụ điện thoại cố định đường dài, nhưng vẫn không thể xoay chuyển được xu hướng giảm sụt số thuê bao cố định. Ước tính, mỗi năm VNPT hao hụt 25% số lượng thuê bao cố định. Kéo theo đó, mỗi năm doanh nghiệp này phải bù lỗ trên dưới 63% giá bán ở mảng điện thoại cố định. Với xu thế phát triển công nghệ tất yếu của thị trường, VNPT có “buông bỏ” việc phát triển số lượng thuê bao cố định, để chạy theo tốc độ phi mã của thuê bao di động toàn ngành viễn thông trong cả nước?
Điện thoại cố định công cộng của VNPT không phát huy hiệu quả như mong muốn.
Chuyển sang lĩnh vực internet, vài năm trở lại đây, VNPT cũng lâm vào tình trạng giảm sút nghiêm trọng, xuống dưới 50%. Nhiều khách hàng tiềm năng đã từ bỏ sử dụng dịch vụ internet của VNPT, chuyển sang dùng dịch vụ của 2 doanh nghiệp lớn là Viettel và FPT Telecom. Và đến năm 2011, đánh dấu sự “giật lùi” nghiêm trọng của VNPT, khi đã đánh mất vị trí Top ten về viễn thông vào tay Viettel, cho dù hàng năm vẫn đạt doanh thu khủng trên 100.000 tỷ đồng. Đây là hệ quả tất yếu của một mô hình sản xuất kinh doanh chồng chéo, đầu tư dàn trải, chậm nhạy bén trước biến động thị trường, chưa tách bạch quản lý kỹ thuật với quản lý kinh doanh…
Góc nhìn phản biện
Sau 2 năm thực hiện quyết định 888/QĐ-TTg ngày 10/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án tái cơ cấu VNPT giai đoạn 2014- 2015, VNPT đã thành lập 3 Tổng công ty: Tổng Công ty hạ tầng mạng (VNPT Net); Tổng Công ty Dịch vụ viễn thông (VNPT -Vinaphone) và Tổng Công ty Truyền thông (VNPT -Media). Chỉ trong 2 năm ngắn ngủi, VNPT đã cơ bản hoàn thành tái cấu trúc theo yêu cầu của Chính phủ.
Tín hiệu vui đến từ VNPT, 6 tháng đầu năm 2016, tổng doanh thu toàn Tập đoàn ước đạt hơn 61.000 tỷ đồng, tổng lợi nhuận đạt 2.137 tỷ đồng, bằng 123,7% so với cùng kỳ năm 2015. Một điểm đáng lưu ý, nếu như trước đây, kết quả chỉ tiêu doanh thu lợi nhuận của VNPT trong 6 tháng đầu năm thường đạt thấp. Năm 2016 này, hầu hết các chỉ tiêu về lợi nhuận, doanh thu đều đã tăng trưởng ngay từ nửa đầu năm. Đặc biệt chỉ tiêu về lợi nhuận tăng trưởng mạnh, tăng 23,7% so với cùng kỳ năm trước.
Dịch vụ 1080 một thời "đình đám" của VNPT.
Nếu việc sắp xếp nhân lực, thành lập các tổng công ty, thoái vốn, áp dụng mô hình quản trị mới, chiến lược kinh doanh mới…tại VNPT là “cái vỏ” của quá trình tái cơ cấu, thì “linh hồn” chính là tái cấu trúc nguồn nhân lực. Nói như Tổng Giám đốc VNPT Phạm Đức Long: “Giữ chân con người là vấn đề VNPT rất quan tâm. Đầu tiên là thu nhập và cơ hội thăng tiến. Về thu nhập, VNPT áp dụng cơ chế làm nhiều hưởng nhiều. Về môi trường làm việc, hiện nhiều vị trí còn đang trăn trở tìm người phụ trách, vẫn phải biệt phái hoặc bố trí phụ trách trong khi đi tìm cán bộ phù hợp”.
TS Vũ Hoàng Liên đã chứng kiến nhiều thế hệ người lao động tại VNPT, ngành bưu điện đã đột phá, đi trước trong nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội và là điển hình của sự đổi mới. VNPT vẫn mạnh toàn diện, không thể nói VNPT yếu được, mặc dù hiện nay đang thua kém Viettel rất nhiều chỉ số.
“Tái cơ cấu của VNPT gần như xới tung, xới lộn cả lên. Làm như vậy, cái mất nhiều hơn cái được? Vì cả khoảng thời gian ấy bị chững lại, không ổn định về tổ chức sẽ dẫn đến không ổn định về con người”. TS Vũ Hoàng Liên nêu quan điểm cá nhân.
Dưới góc nhìn phản biện về tái cơ cấu tại VNPT, TS Vũ Hoàng Liên làm phép so sánh: “Đối thủ cạnh tranh của VNPT (không tiện nêu tên) sẵn sàng trả lương cao nếu làm tốt công việc được giao. Nếu không làm được, thì nghỉ việc. Còn VNPT chưa có luật chơi mở để mọi người cùng thấy rằng, nếu như tôi cố gắng, tôi làm tốt, thì sẽ có cơ hội. Phương pháp quản trị của VNPT chưa tạo được động lực cho người lao động phát triển”.
Thiên Long
