Đề xuất thành lập khu thương mại tự do tại Hải Phòng

Chiều 11/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục họp phiên thứ tư để cho ý kiến vào dự thảo nghị quyết về cơ chế đặc thù cho một số địa phương, trong đó có Hải Phòng.

Trình bày báo cáo tóm tắt dự thảo nghị quyết của Chính phủ về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Tp.Hải Phòng, Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh tính cần thiết khi Hải Phòng là thành phố trực thuộc Trung ương lớn thứ 3 cả nước và là một cực tăng trưởng trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Chính sách đặc biệt cho khu thương mại tự do

Trong dự thảo Nghị quyết về cơ chế đặc thù cho Hải Phòng, Chính phủ đề xuất phát triển khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Đây là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập.

Khu thương mại tự do được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của khu thương mại tự do được quy định tại Nghị quyết.

Theo Bộ trưởng KH&ĐT, hiện khu thương mại tự do chưa được áp dụng ở Việt Nam, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa đề cập đến khái niệm này.

Đồng thời, qua nghiên cứu một số khu thương mại tự do thành công trên thế giới cho thấy, việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu, đặc biệt, thời gian qua chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các khu thương mại tự do ở UAE, Singapore và Trung Quốc.

Thẩm tra đề xuất này, ông Nguyễn Phú Cường - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội nhấn mạnh, khu thương mại tự do là mô hình hoàn toàn mới ở Việt Nam, chưa có văn bản quy định.

Theo ông Cường, việc quy định hình thành khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến yếu tố quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

"Việc thành lập khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật, có tác động và phạm vi ảnh hưởng rộng. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng Chính phủ cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định", ông Cường nhấn mạnh.

Để bảo đảm tính khả thi, thuyết phục, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ lưu ý, đối chiếu với mô hình đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt mà Chính phủ đã trình Quốc hội năm 2018.

Qua so sánh, cơ quan thẩm tra cho rằng có nhiều điểm tương đồng về dự kiến đề xuất chính sách (đất đai, mô hình tổ chức, cơ chế tài chính) và tại thời điểm đó nhiều đại biểu Quốc hội, dư luận cử tri đã đề nghị tạm dừng việc thông qua dự án luật.

Do đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị cần nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để bảo đảm tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận cao.

Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp với Tp.Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách.

Trên cơ sở hoàn thiện đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền.

Cần có chính sách tầm nhìn phát triển dài hạn

Nêu ý kiến về vấn đề này, bà Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị cân nhắc đề xuất nghiên cứu và triển khai xây dựng Khu thương mại tự do tại Hải Phòng vì đây là vấn đề quan trọng. Theo bà Nga, chưa nên quy định nội dung này trong cơ chế đặc thù, mà cần nghiên cứu kỹ lưỡng, xin ý kiến Bộ Chính trị.

Bà Nguyễn Thị Thanh – Trưởng Ban công tác đại biểu cho rằng, cần phân tích, đánh giá kỹ hơn tác dộng của khu thương mại tự do ở Hải Phòng để làm sao tạo đột phá, chính sách mới, thể chế mới. Tuy nhiên, việc thực hiện cần có lộ trình, bước đi phù hợp với khả năng quản lý, quản trị.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng bày tỏ băn khoăn khi chính sách mới nhưng nội dung tờ trình “có vẻ chưa ổn”, do đó phải báo cáo cơ quan có thẩn quyền có chủ trương về cơ chế, chính sách cụ thể, còn chủ trương thì ủng hộ.

“Kinh nghiệm quốc tế có nơi thành công, có nơi thất bại. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa các cường quốc, rồi cuộc cách mạng công nghệ 4.0 thì có khi người ta chuyển hướng rồi mà ta quay lại cách làm này thì cần đánh giá tác động, phải có đề án rõ hơn”, ông Thanh nói.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành sự cần thiết ban hành các nghị quyết thí điểm cơ chế chính sách đặc thù, thống nhất cho rằng hồ sơ đủ điều kiện trình Quốc hội.

Về khu thương mại tự do, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách.

Trên cơ sở hoàn thiện đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền.