Ngày 18/2, thông tin từ UBND tỉnh Khánh Hòa cho biết, tỉnh vừa có tờ trình gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị xếp hạng bổ sung đối với địa điểm nhà làm việc của bác sĩ Yersin trên núi Hòn Bà (xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa) là di tích quốc gia.
Theo tờ trình, UBND tỉnh Khánh Hòa đã chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh hoàn thiện nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng bổ sung đối với địa điểm nhà làm việc của bác sĩ Yersin tại Hòn Bà là di tích quốc gia (kèm theo hồ sơ khoa học di tích). Vì vậy, tỉnh Khánh Hòa đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, xếp hạng bổ sung cho di tích trên.
Trước đó, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa đã có tờ trình gửi UBND tỉnh Khánh Hòa về việc này. Sở đã làm việc với các cơ quan liên quan và chỉ đạo Trung tâm Bảo tồn di tích điều chỉnh lại diện tích khoanh vùng khu vực bảo vệ của di tích.
Theo thông tin của Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa, cách đây 33 năm, di tích lịch sử lưu niệm nhà bác học Alexandre Yersin đã được Bộ Văn hóa – Thông tin, Thể thao và Du lịch (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích quốc gia theo Quyết định số 993-QĐ ngày 28/9/1990.
Di tích là một quần thể các địa điểm riêng lẻ, tiêu biểu, nổi bật, gắn bó trực tiếp với cuộc đời và sự nghiệp của nhà bác học A.Yersin, bao gồm 3 địa điểm là thư viện tại Viện Pasteur Nha Trang (đường Trần Phú, phường Xương Huân, Tp.Nha Trang), chùa Linh Sơn, mộ Yersin (đều ở xã Suối Cát, huyện Cam Lâm).
Năm 2021, Hội những người ái mộ bác sĩ Yersin đã đề xuất tỉnh Khánh Hòa xem xét đề nghị xếp hạng di tích đối với nhà làm việc của bác sĩ Yersin tại khu vực Hòn Bà bảo tồn, phát huy giá trị di sản cùng với quần thể di tích lịch sử lưu niệm nhà bác học Alexandre Yersin.
Ngôi nhà được xây dựng lại trên nền móng cũ, có kết cấu tương tự hình ảnh ngôi nhà làm việc của bác sĩ Yersin trên đỉnh núi Hòn Bà (xã Suối Cát, huyện Cam Lâm). Ảnh: Hội Những người ái mộ bác sĩ A.Yersin tỉnh Khánh Hòa.
Theo Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa, Hòn Bà cao 1.578m so với mặt nước biển, là một ngọn núi nằm giữa 2 xã Khánh Phú (huyện Khánh Vĩnh) và xã Suối Cát (huyện Cam Lâm) thuộc tỉnh Khánh Hòa, cách Tp.Nha Trang 60km về phía tây nam.
Năm 1914, bác sĩ A.Yersin đã tiến hành khảo sát Hòn Bà, đưa một số cây công nghiệp vào trồng thí nghiệm và đã thành công với cây thuốc quinquina, giống cây cao su – một loại cây có ý nghĩa chiến lược rất quan trọng trong công nghiệp.
Hòn Bà là nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm, thích hợp cho rất nhiều loại cây thuốc nên ông đã quyết định xây dựng ngôi nhà gỗ lớn tại đỉnh núi này để nghiên cứu thuốc chữa bệnh.
Trên khu vực Hòn Bà trước đây có căn nhà gỗ, bể chứa nước để bác sĩ A.Yersin sử dụng làm nơi ở. Tuy nhiên, sau đó khu vực này bị bỏ hoang, ngôi nhà chỉ còn lại nền móng.
Đến năm 2005, Công ty Cổ phần Yasaka – Sài Gòn – Nha Trang được UBND tỉnh Khánh Hòa giao cho quản lý sử dụng đã cho xây dựng lại căn nhà gỗ trên nền móng cũ. Ngôi nhà được xây dựng có kết cấu tương tự hình ảnh ngôi nhà của bác sĩ Yersin, kết cấu 2 tầng, lắp ghép bằng gỗ sơn màu đen, mái lợp tôn nâu đỏ, dùng để trưng bày các hình ảnh, hiện vật liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của nhà bác học A.Yersin (hiện nay các hiện vật, tranh ảnh đã được Công ty tháo dỡ). Năm 2016, Công ty xin bàn giao lại khu vực này cho tỉnh Khánh Hòa.
Hiện nay, khu vực nhà làm việc này nằm trong Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà do Ban quản lý khu bảo tồn quản lý.
Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản gửi Cục Di sản văn hóa xin ý kiến và đã được Cục thống nhất. Theo hướng dẫn của Cục, Sở đã hoàn thiện hồ sơ khoa học xếp hạng bổ sung nhà làm việc của nhà bác học A.Yersin theo đúng quy định.
Châu Tường
