Trên hành lang Quốc hội ngày 26/10, đại biểu Phạm Văn Hoà - Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã có những trao đổi với báo chí về những nội dung liên quan đến Quỹ bình ổn giá xăng dầu.
Ai chịu trách nhiệm nếu Quỹ bình ổn bị chiếm dụng?
PV: Quỹ bình ổn giá xăng dầu là tiền người dân đóng góp khi mua mỗi lít xăng dầu. Thế nhưng, không ít doanh nghiệp lại lợi dụng sơ hở để chiếm đoạt Quỹ, bất chấp Kiểm toán Nhà nước đã nhiều lần cảnh báo. Theo ông, đâu là nguyên nhân khiến Quỹ bình ổn giá xăng dầu trở nên "bất ổn" như vậy?
ĐBQH Phạm Văn Hoà: Khi xây dựng Luật Giá (sửa đổi), trong đó có nội dung về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, tôi đã nêu ý kiến về sự cần thiết duy trì Quỹ này để kìm hãm đà tăng của giá xăng dầu, tránh những tác động tiêu cực đến nền kinh tế và đời sống người dân.
Tuy nhiên, đến giờ này, tôi vẫn giữ quan điểm không chấp nhận giao Quỹ bình ổn giá cho doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, bởi có rất nhiều hệ luỵ.
Quỹ bình ổn giá xăng dầu là tiền đóng góp của người dân, giao quỹ cho doanh nghiệp dẫn đến hệ lụy doanh nghiệp đầu mối xăng dầu không tuân thủ quy định về Quỹ bình ổn giá xăng dầu như không phát sinh hoạt động trích lập, sử dụng quỹ, không kết chuyển số dư quỹ vào tài khoản ngân hàng.
Đại biểu Phạm Văn Hoà - Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (Ảnh: Hoàng Bích).
Thậm chí, có doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ đã “mượn tạm” quỹ để bù đắp, có doanh nghiệp thì chiếm dụng quỹ đến mức bị điều tra, truy tố. Những vi phạm này đặt ra câu hỏi “Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu Quỹ bình ổn giá xăng dầu bị chiếm dụng?”. Tôi cho rằng, liên Bộ Tài chính - Công Thương cần có câu trả lời cho vấn đề này.
Do đó, tôi vẫn bảo lưu quan điểm, Quỹ bình ổn giá xăng dầu cần giao cho Nhà nước quản lý dưới sự điều hành của Bộ Tài chính (là đầu mối) phối hợp với Bộ Công Thương, để khi giá xăng dầu biến động mạnh còn có quỹ để điều tiết.
PV: Thưa ông, đối với những doanh nghiệp bị điểm mặt chỉ tên vì vi phạm Quỹ bình ổn giá xăng dầu vừa qua, cần có những chế tài xử lý như thế nào để ngăn chặn hành vi này?
ĐBQH Phạm Văn Hoà: Việc giao Quỹ bình ổn giá xăng dầu cho doanh nghiệp dẫn đến rất nhiều hệ luỵ như tôi đã phân tích ở trên. Do vậy, Bộ Tài chính - Bộ Công Thương cần tham mưu cho Chính phủ, có những giải pháp để quản lý chặt chẽ Quỹ này.
Đối với những doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu có các vi phạm về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, cơ quan công an cần vào cuộc điều tra. Nếu sai phạm nghiêm trọng, cần truy cứu trách nhiệm hình sự.
Song cũng phải nói lại, do những bất cập trong việc giao Quỹ bình ổn giá xăng dầu cho doanh nghiệp, nên họ mới có “điều kiện” để thực hiện những hành vi vi phạm.
Tất nhiên, khi giao quỹ này cho doanh nghiệp cũng có những điều kiện rõ ràng, cụ thể, nhưng trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng vốn mà lại có tiền kế bên thì việc “mượn tạm” là điều rất dễ xảy ra. Đây cũng là phần lỗi của cơ quan quản lý nhà nước khi “tạo điều kiện” cho doanh nghiệp vi phạm.
Cần làm rõ sự móc nối, sân sau
PV: Việc Ngân hàng BIDV - chi nhánh Long Biên tự cấn trừ 270 tỷ đồng từ tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu của doanh nghiệp xăng dầu Hải Hà cũng khiến dư luận rất quan tâm trong thời gian vừa qua. Quan điểm của ông về vấn đề này?
ĐBQH Phạm Văn Hoà: Việc giám sát, kiểm tra số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu của doanh nghiệp là trách nhiệm của liên Bộ Tài chính - Công Thương. Hàng tháng, doanh nghiệp gửi báo cáo số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu về hai bộ này.
Theo quan điểm của tôi, việc Công ty Hải Hà vừa bị BIDV cấn nợ 270 tỷ đồng bằng cách tự trích tiền từ Quỹ bình ổn giá xăng dầu bên trong còn nhiều góc khuất cần được làm rõ.
Việc giám sát, kiểm tra số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu của doanh nghiệp là trách nhiệm của liên Bộ Tài chính - Công Thương (Ảnh: Hữu Thắng).
Tại sao Bộ Tài chính lại có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề nghị phối hợp, chỉ đạo, giải quyết vấn đề này, nhưng đến nay, BIDV vẫn im lặng, không đưa ra bình luận?
Tôi nghĩ rằng một ngân hàng lớn như BIDV, họ thừa biết không được phép tự động cấn nợ thuộc tài khoản quỹ bình ổn, do vậy phải xem xét thực tế nội tình bên trong để nhanh chóng hoàn trả lại số tiền cho Quỹ bình ổn giá xăng dầu, thực hiện mục tiêu bình ổn giá. Thực tế cũng cần phải làm rõ xem có sự móc nối, sân sau, tình cảm thân quen để dẫn tới hành động này hay không?
Bộ Tài chính nói gì?
Tại họp báo thường kỳ quý III/2023 của Bộ Tài chính vào chiều 5/10, trả lời báo chí liên quan đến việc Công ty Hải Hà bị ngân hàng BIDV tự động cấn trừ nợ từ tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu, ông Phạm Văn Bình - Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá cho biết, theo quy định hiện nay, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải trích lập Quỹ bình ổn giá, thanh toán và theo dõi riêng tại tài khoản mở tại ngân hàng.
“Thương nhân đầu mối phải có trách nhiệm lựa chọn ngân hàng nào quản lý, bảo quản số dư quỹ, trích chi quỹ như thế nào. Hiện nay, Hải Hà cũng như các thương nhân đầu mối khác đã thực hiện báo cáo tài khoản về Bộ Tài chính, Bộ Công Thương để thực hiện công tác giám sát, kiểm tra...”, ông Bình cho biết.
Liên quan việc Công ty Hải Hà bị trích thu nợ, ông Bình cho hay Bộ Tài chính đã có công văn đề nghị Ngân hàng BIDV - chi nhánh Long Biên nghiêm túc thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 95 của Chính phủ.
Đồng thời, có văn bản gửi NHNN thông tin về sự việc, đề nghị NHNN chỉ đạo các ngân hàng thương mại trong hệ thống ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động hợp pháp tại Việt Nam - nơi có thương nhân đầu mối kinh doanh xăng, dầu đăng ký mở tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng, dầu - thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 95 của Chính phủ.
Sau khi bị ngân hàng thu nợ ở tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Công ty Hải Hà đã có văn bản báo cáo Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) và Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính). Đồng thời, công ty cũng đã yêu cầu phía ngân hàng trả lại số tiền trên.
