Nga và Iran đã giúp đỡ Syria khi đất nước rơi vào tình cảnh khó khăn nhất.
Vấn đề của Tổng thống Assad
Năm 2011, thời điểm chính quyền Syria rơi vào tình thế khó khăn nhất, lực lượng của Iran đã nhanh chóng bước đến hỗ trợ Tổng thống Bashar al Assad. Bốn năm sau đó, vào năm 2015, Nga cũng đưa những chiến đấu cơ mạnh mẽ của mình đến hậu thuẫn cho Damascus.
Hai cường quốc đã hợp tác với nhau và từng bước lật ngược thế cờ đang trên cơ của phe đối lập, với Iran đảm bảo lực lượng mặt đất và Moscow tiến hành yểm trợ trên không.
Sau khi giúp Syria giành lại quyền kiểm soát hầu hết các vùng lãnh thổ bị mất, đưa cuộc chiến đến hồi kết thúc, Nga và Iran giờ đây dường như bị cuốn vào một cuộc đua định hình tương lai kinh tế ở quốc gia Trung Đông bị chiến tranh tàn phá.
Bình luận với TRT World, nhà phân tích quân sự nổi tiếng Navvar Saban cho biết, những bất đồng giữa Iran và Nga đã tạm gác lại trong một thời gian dài, nhưng với cuộc chiến đã đi đến giai đoạn cuối cùng như hiện tại, sự khác biệt có thể sẽ tăng lên và đặt Tổng thống Assad vào một vị trí khó xử khi không muốn làm mất lòng cả hai.
Theo chuyên gia này, Nga và Iran đang cạnh tranh ảnh hưởng về kinh tế ở Syria, điều khiến cho Tổng thống Assad phải tỏ ra thận trọng và cần có những bước đi chiến lược, tách biệt rõ vai trò của hai đồng minh.
“Ông ấy cần cả hai - Iran và Nga - và không thể chọn bên này hơn bên kia. Tổng thống Assad đã gặt hái lợi ích tốt nhất từ cả hai và tìm cách cân bằng giữa hai bên”, Alex Khlebnikov, nhà phân tích chính sách đối ngoại từ Hội đồng Nga nói với TRT World.
“Đây cũng chính xác là những gì Tổng thống Assad đã làm trong nhiều năm qua”, nhà phân tích cho biết.
Các cuộc không kích của Nga chống lại phe đối lập Syria đã giúp tăng cường cán cân sức mạnh cho chính quyền Tổng thống Assad, nhưng chiến dịch trên không đó lại có chi phí khổng lồ, khoảng 4 triệu USD mỗi ngày.
Sau bốn năm Nga ủng hộ các nỗ lực của Damascus, có thể nói Syria đã nợ Moscow ít nhất 3 tỷ USD. Đây là một trong những áp lực khiến Tổng thống Assad phải suy nghĩ.
Mặt khác, Iran cũng đã giúp Syria chiếm thế thượng phong trên mặt đất. Theo các báo cáo, có hơn một ngàn thành viên dân quân được Iran hậu thuẫn đã hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ Damascus.
Từ sự hy sinh nói trên, chính quyền Syria sau đó đã ngày càng mở rộng quan hệ kinh tế giữa hai nước như một sự bày tỏ lòng cảm ơn.
Duy trì điểm chung
Tái thiết Syria đang là chủ đề được thảo luận khi cuộc chiến kết thúc.
Trong cuộc chiến kéo dài vài năm qua, Tổng thống Assad đã thể hiện kỹ năng khôn khéo trong việc tách lợi ích kinh doanh của các đồng minh khỏi chính sách chiến tranh mà đất nước hướng tới.
Năm 2016, một năm sau khi Nga thực hiện bước đi ủng hộ chính quyền, Tổng thống Assad cam kết các công ty Nga sẽ được ưu tiên xây dựng lại cơ sở hạ tầng bị phá hủy của đất nước.
Nhưng một năm sau đó, vào năm 2017, Damascus cũng cho phép Iran tiếp cận với trữ lượng phốt phát khổng lồ của đất nước và tiếp tục thực hiện các thỏa thuận kinh doanh lớn với Tehran, bao gồm cả dự án viễn thông, khai thác mỏ và cả tái thiết.
Hồi tháng 8 vừa qua, truyền thông Nga đưa tin cho biết, Iran đang lên kế hoạch thành lập một cảng đa năng ở phía Nam Tartous, gần biên giới Lebanon.
Hoạt động tổ chức kinh doanh ngày càng phát triển của Iran ở Syria không phải là một dấu hiệu tốt cho Nga, theo các nhà phân tích.
Vào tháng 7 năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng úp mở về khả năng tìm cách đẩy Iran ra khỏi Syria sau khi Israel phàn nàn về sự hiện diện ngày càng tăng của lực lượng Tehran tại đây.
Mouaz Moustafa, người đứng đầu Lực lượng Đặc nhiệm Khẩn cấp Syria (SETF) nói với TRT World rằng, những nỗ lực của Tổng thống Assad trong việc quản lý cuộc xung đột theo cách mà ông muốn có thể sẽ thất bại.
“Tổng thống Assad có ít sự lựa chọn và ít đòn bẩy đối với Iran và Nga. Giai đoạn tái thiết và gánh nặng chi phí mà ông phải trả cho cả hai nước sẽ gây ra nhiều vấn đề cho Syria”, nhân vật này nhận định.
Mặc dù cả hai đều ủng hộ chính quyền hợp pháp của Tổng thống Assad, giới phân tích cho rằng Nga và Iran luôn có những mục tiêu và lợi ích khác nhau ở Syria. Chính vì điều này, cả hai nước sẽ tiếp tục va chạm với nhau ở một số vấn đề nhất định và khiến cho mâu thuẫn càng tăng cao.
Tuy nhiên, chuyên gia Khlebnikov từ Hội đồng Nga lại nêu ra quan điểm khác. Ông cho rằng,mục tiêu chung giữa Tổng thống Assad cùng với Nga-Iran là đủ mạnh để ngăn chặn sự chia rẽ giữa Moscow-Tehran.
Về mặt quân sự, Tổng thống Assad dường như cảm thấy thoải mái với việc mở rộng hiện diện của Iran.
Một báo cáo hồi đầu tháng 9 cho biết, quân đội Iran đang xây dựng căn cứ mới ở biên giới Syria-Iraq, bất chấp sự đe dọa của quân đội Israel và lời hứa của Nga trong việc sẽ giảm vai trò của Tehran trong đấu trường Syria.
“Cuối cùng, Damascus sẽ cần phải đáp ứng lợi ích của cả hai thế lực và cho đến nay, họ đã thành công trong việc thực hiện điều đó”, chuyên gia Khbbnikov kết luận.
