Trong những năm gần đây, Nhật Bản liên tục đẩy mạnh hợp tác an ninh, quốc phòng với các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Kể từ Chiến tranh Lạnh, Nhật Bản đều đặn củng cố quan hệ với các quốc gia ASEAN dưới hình thức trao đổi quốc phòng, chủ yếu tập trung vào các cuộc tham vấn cấp cao và đàm phán cấp sự vụ, cùng các cuộc đối thoại an ninh song phương nhằm mục đích tạo dựng lòng tin và nâng cao tính minh bạch.
Gần đây, Nhật Bản đã chuyển tới một mức độ cao hơn của “hợp tác”, gồm các cuộc tập trận song phương và những thỏa thuận về thiết bị quốc phòng với các quốc gia thành viên ASEAN. Sau cuộc họp các bộ trưởng quốc phòng đầu tiên giữa Nhật Bản và các nước ASEAN vào tháng 11/2014, khối ASEAN hiện đang trở thành một trong những đối tác khu vực chủ chốt của Nhật Bản về các vấn đề an ninh, sau Mỹ, Australia, Hàn Quốc và Ấn Độ.
Những đặc trưng của “ngoại giao quốc phòng” Nhật Bản áp dụng với ASEAN có thể gói gọn trong ba điểm sau đây: mở rộng sự hiện diện, tăng cường quan hệ đối tác và chia sẻ các chuẩn mực và quy tắc chung thông qua những quan hệ đối tác này.
Mở rộng hiện diện, củng cố quan hệ quốc phòng
Tháng 4/2016, hai chiến hạm Ariake (DD109) và Setogiri (DD156) thuộc Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản, đã tiến vào cảng quốc tế Cam Ranh (Khánh Hòa). (Ảnh: VnExpress)
Đầu tiên, Nhật Bản mở rộng sự hiện diện thông qua các sáng kiến như Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (JSDF) tới thăm các quốc gia thành viên ASEAN hoặc tham gia các cuộc tập trận song phương, đa phương.
Trong tháng 3/2016, một tàu của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản (JMSDF) đã cập cảng Malaysia lần đầu tiên trong ba năm, và một tháng sau JMSDF tham gia những đợt tập trận huấn luyện thân thiện với Hải quân Hoàng gia Malaysia.
Tháng 4/2016, tàu ngầm Oy
