Vì sao Địa Trung Hải trở thành

Vì sao Địa Trung Hải trở thành "vùng biển nóng" khiến NATO "xâu xé" nhau?

Trương Mạnh Kiên
Thứ 3, 15/09/2020 | 19:00
0
Hai đối thủ không đội trời chung Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp đang phân chia NATO thành hai phe xung đột trong cạnh tranh năng lượng và địa chính trị ở Địa Trung Hải.
Tiêu điểm - Vì sao Địa Trung Hải trở thành 'vùng biển nóng' khiến NATO 'xâu xé' nhau?
Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng cường ảnh hưởng ở Địa Trung Hải.

Từ những cuộc giao tranh khốc liệt vào thập niên 1920 đến tranh cãi ở Síp nổ ra vào những năm 1970, biển Aegean luôn là nguồn cơn căng thẳng giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ.

Hôm nay, nơi đây một lần nữa trở lại trên các trang đầu tin tức quốc tế, với những tuyên bố hiềm khích đưa ra bởi Athens và Ankara, làm sống lại mối quan hệ mâu thuẫn lâu đời giữa hai quốc gia.

Tuy nhiên, bên cạnh sự đối đầu lịch sử này còn là một tập hợp các lợi ích về năng lượng và địa chính trị phức tạp, với chiến trường được mở rộng ở Đông Địa Trung Hải.

Nguyên nhân cho những căng thẳng gần đây xuất phát từ việc Thổ Nhĩ Kỳ và Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA) ở Libya ký kết một bản ghi nhớ vào tháng 12/2019, với hai điểm lưu ý. Đầu tiên là vẽ lại đường ranh giới trên biển giữa Ankara và Libya, điều mà Chính phủ Hy Lạp coi là một mối đe dọa.

Điểm thứ hai, và cũng táo bạo nhất, một phần của hiệp ước bao gồm hợp tác an ninh và quân sự, cho phép Thổ Nhĩ Kỳ can thiệp quân sự để hỗ trợ GNA, chính thức đối đầu với Pháp, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Ai Cập.

Do đó, Athens đã tìm cách ngăn cản Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng ảnh hưởng ở Đông Địa Trung Hải, chuyến thăm Paris của Thủ tướng Hy Lạp vào đầu năm nay đánh dấu một bước ngoặt rõ rệt trong chính sách đối ngoại.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis kết tinh mối quan hệ chính trị và quân sự mới giữa Paris và Athens, mà Tổng thống Pháp gọi là "khuôn khổ phòng thủ chiến lược".

Phía Pháp hứa sẽ ủng hộ lập trường của Athens đối với Ankara liên quan đến vấn đề biên giới trên biển và tranh cãi về vấn đề Síp. Đổi lại, Athens đồng ý phối hợp chính sách đối ngoại và quân sự với Paris.

Hai ngày sau cuộc họp, Paris đã điều tàu chiến tới bờ biển Hy Lạp để chứng tỏ sự ủng hộ của mình đối với đồng minh châu Âu chống lại Thổ Nhĩ Kỳ, đánh dấu bước leo thang đầu tiên của Athens chống lại Ankara.

Quan điểm địa chính trị

Trong cuộc xung đột hiện nay, mỗi bên đang cố gắng áp đặt quan điểm của mình ra ngoài phạm vi luật pháp quốc tế, bằng cách xây dựng các quan hệ quốc tế mới. Bên Hy Lạp dựa vào hai yếu tố.

Thứ nhất, họ sử dụng tư cách thành viên EU để gây áp lực kinh tế lên Ankara. Athens cũng đang tận dụng lập trường trong cuộc khủng hoảng di cư với Thổ Nhĩ Kỳ, khi tự cho mình là “lá chắn” giúp châu Âu chống lại làn sóng người nhập cư và người tị nạn. Đổi lại, nước này yêu cầu EU áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Ankara.

Tiêu điểm - Vì sao Địa Trung Hải trở thành 'vùng biển nóng' khiến NATO 'xâu xé' nhau? (Hình 2).

Hy Lạp cũng có những tính toán của riêng mình khi đối đầu với Thổ Nhĩ Kỳ.

Yếu tố thứ hai tạo nên thế trận của Athens là làm bình phong cho những kẻ thù chung của Ankara. Chính phủ Hy Lạp ngày nay tự thể hiện mình như một bức tường thành chống lại chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ và là một đường dẫn cho những ai muốn gửi thông điệp gây áp lực, đe dọa chống lại chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ .

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ hiểu nhu cầu kinh tế của EU đối với thị trường Thổ Nhĩ Kỳ và sử dụng đây làm đòn bẩy. Trong những năm gần đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng xây dựng quan hệ song phương cấp cao với các nước EU như Italy, Tây Ban Nha, Malta.

Những mối quan hệ này tạo thành sự bảo vệ cho Ankara trong bất kỳ phong trào nào của Hy Lạp trong EU. Ankara biết rằng phía Hy Lạp không muốn tiến tới Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), nơi không có khả năng áp dụng tầm nhìn đầy đủ của Hy Lạp ở Đông Địa Trung Hải.

Nhưng trong khi các chính trị gia của cả hai quốc gia đang tính toán lập trường dựa trên những lợi thế sẵn có, thì “ông lớn” Mỹ có thể là người can dự sau cùng.

Tại Nhà Trắng, sự mơ hồ vẫn chiếm lĩnh quan điểm của Mỹ đối với căng thẳng giữa Ankara và Athens, giữa lúc mối quan hệ thân tình giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đang phát triển theo chiều hướng tốt, liên quan đến các lợi ích ở Libya, Syria.

Tuy nhiên, cuộc bầu cử tổng thống sắp tới và nhu cầu cá nhân của Trump đối với sự hỗ trợ quốc tế từ các nước như UAE và Israel có thể là lý do để Nhà Trắng nghiêng về lập trường của Athens chống lại Ankara.

Quyết định của Washington hồi đầu tháng nhằm dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận vũ khí đối với Cộng hòa Síp có thể được hiểu là một bước đi trên con đường này.

Giới hạn xung đột

Bất chấp căng thẳng hiện tại, Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ không quan tâm đến bất kỳ hình thức leo thang nào, đặc biệt là với Hy Lạp. Ankara cần kết thúc xung đột Libya càng sớm càng tốt và gặt hái những thắng lợi quân sự trên bàn đàm phán. Đây là ưu tiên hàng đầu trong thời điểm hiện tại.

Trong khi đó, việc các tàu Thổ Nhĩ Kỳ phát hiện ra mỏ khí đốt ở Biển Đen đã nâng cao sự tự tin của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ, khiến nước này chấp thuận tất cả các sáng kiến ​​ngừng bắn của Đức ở Libya cũng như ngồi vào bàn đàm phán với Athens nhằm ngăn chặn bất kỳ xung đột quân sự nào giữa hai nước láng giềng.

Đối với Hy Lạp, lựa chọn của Athens cũng có những tính toán và không muốn dẫn đến kịch bản tiêu cực. Thứ nhất là điều kiện kinh tế hiện tại của đất nước đang suy thoái do Covid-19 nên chính quyền muốn chuyển sự chú ý sang tranh cãi ở biển Aegean, cũng như để tăng sự ủng hộ của công chúng.

Cuối cùng, Athens tin rằng sự hỗ trợ từ các đối thủ của Ankara có thể làm tăng khả năng nhượng bộ của Thổ Nhĩ Kỳ trong các cuộc đàm phán trong tương lai, và khả năng đảng Dân chủ giành quyền Nhà Trắng sẽ có lợi cho Athens.

Tuy nhiên, hành động của cả hai bên ở biển Aegean giống như đang nhảy múa trên vách đá và bất kỳ tính toán sai lầm hoặc quá tự tin nào cũng có thể dẫn khu vực vào một cuộc chiến đẫm máu mà không có người chiến thắng.

Sau Syria, Nga "thay mặt" phương Tây giải quyết bất đồng nội bộ ở Địa Trung Hải

Thứ 2, 14/09/2020 | 14:00
Trước sự thất bại của châu Âu và cuộc bầu cử gấp rút của Mỹ, Nga có thể tận dụng tình hình và củng cố ảnh hưởng lại khu vực tiềm ẩn nguy cơ ở Đông Địa Trung Hải.

Địa Trung Hải "dậy sóng", Nga-Thổ gác bỏ mâu thuẫn để đứng cùng chiến tuyến?

Thứ 7, 12/09/2020 | 11:40
Mặc dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có sự mâu thuẫn ở Syria và Libya, nhưng về kế hoạch đường ống East Med ở Địa Trung Hải, cả hai có thể sẽ đứng cùng một chiến tuyến.
Cùng tác giả

Các nước trên thế giới áp dụng EPR ra sao?

Chủ nhật, 26/09/2021 | 06:00
Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) được áp dụng thành công từ cuối những năm 1980 tại các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Đức...

Vì sao các thương hiệu lớn đổ xô đi sản xuất... tiếng cười?

Thứ 3, 29/06/2021 | 16:22
Hài độc thoại trở thành phương thức quảng cáo mới để các công ty như JD.com, Meituan, Alibaba thu hút người tiêu dùng thế hệ Z.

Vụ chặn tàu khu trục: "Gậy nhỏ" của Anh khó đấu "chiến ý lớn" của Nga?

Chủ nhật, 27/06/2021 | 10:00
Hành động mạo hiểm của tàu HMS Defender với Nga được cho là đã có tính toán từ trước, nhưng cách tiếp cận của Anh bị coi là “miệng to nhưng gậy nhỏ”.

Thả bom chặn tàu khu trục: Nga "rắn" là có ý đồ, Anh hành động kỳ lạ?

Thứ 7, 26/06/2021 | 10:00
Nga đã hành động "rắn" hơn mức cần thiết khi tuyên bố thả bom chặn tàu khu trục Anh nhưng hành trình "nhạy cảm" của tàu HMS Defender cũng được cho là mạo hiểm.

Xe ô tô điện Mitsubishi giá chỉ 400 triệu đồng sắp đổ bộ thị trường Đông Nam Á

Thứ 6, 25/06/2021 | 16:39
Dựa vào những chính sách trợ giá và tối ưu chi phí sản xuất, Mitsubishi sẽ ra mắt mẫu xe điện cỡ nhỏ có giá khoảng 18.000 USD ở Đông Nam Á vào năm 2023.
Cùng chuyên mục

Hàng nghìn người thiệt mạng vì mưa lũ, Pakistan cầu cứu thế giới

Chủ nhật, 28/08/2022 | 17:28
Lũ quét do mưa gió mùa lớn gây ra trên phần lớn Pakistan đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng, khoảng 1500 người bị thương và phải di dời.

Tình báo Anh: Nga sắp “mất nhuệ khí”, Ukraine sẽ "lật ngược tình thế"?

Thứ 6, 22/07/2022 | 19:00
Lãnh đạo Tình báo Anh nhận định, Nga sẽ ngày càng gặp khó khăn trong việc bổ sung nhân lực vài tuần tới và điều đó sẽ tạo cơ hội cho người Ukraine phản công.

Mục tiêu của Nga không dừng lại ở miền Đông Ukraine?

Thứ 5, 21/07/2022 | 15:47
Giới chức Nga tuyên bố, các mục tiêu quân sự của Nga ở Ukraine hiện đã vượt ra ngoài khu vực Donbass ở miền Đông và xác nhận các cuộc đàm phán đã đóng băng.

Ukraine tuyên bố quyết tâm “phải thắng Nga trước mùa Đông”

Thứ 4, 20/07/2022 | 16:00
Giới chức Ukraine mới đây tuyên bố, nước này phải thắng Nga trước mùa Đông để ngăn Moscow giành được lợi thế lâu dài.

Nga - Ukraine “đấu khẩu” căng thẳng, hòa đàm liệu có “chết yểu”?

Thứ 3, 19/07/2022 | 19:00
Giới chức Nga-Ukraine liên tục cáo buộc lẫn nhau gây cản trở cho cuộc đàm phán hòa bình nhằm tìm kiếm giải pháp chấm dứt xung đột, trong bối cảnh chiến sự vẫn chưa c
     
Nổi bật trong ngày

Nơi đáng sợ nhất hành tinh, hơn cả tam giác quỷ Bermuda

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:01
Gây nên hàng loạt vụ mất tích của hàng chục nghìn người mà không để lại dấu vết nào,  Alaska còn bí ẩn và đáng sợ hơn tam giác quỷ Bermuda. 

45 người thiệt mạng trong vụ xe buýt lao xuống khe núi ở Nam Phi

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:36
Vụ tai nạn xe buýt nghiêm trọng khiến 45/46 người thiệt mạng tại Nam Phi. Người sống sót duy nhất là một đứa trẻ 8 tuổi.

Giải xổ số độc đắc 28.000 tỷ đồng đã có chủ

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:00
Giải độc đắc Mega Millions đã công bố chủ nhân chiếc vé trúng thưởng trong kỳ quay số trị giá 1,13 tỷ USD sau 30 lượt quay trước đó mà không tìm ra người chiến thắng

Khoảnh khắc tên lửa dẫn đường Nga tấn công, hệ thống P-18 của Ukraine nổ tung, bốc cháy dữ dội

Thứ 5, 28/03/2024 | 13:55
Hai video vừa được công khai cho thấy, tên lửa Nga tấn công chính xác, hai hệ thống radar giám sát trên không và cảnh báo sớm P-18 của Ukraine nổ tung.

Sau trận chiến kéo dài, Nga vào Krasnoe, Ukraine nỗ lực phản công

Thứ 5, 28/03/2024 | 09:55
Lá cờ của Lực lượng Dù Nga đã được treo ở thị trấn Krasnoe, phía tây nam Artyomovsk.