Xót xa nhổ bỏ
Tại tỉnh Lâm Đồng, vùng trồng cà chua lớn nhất cả nước hiện có hàng ngàn ha bị nhiễm bệnh. Ở các huyện Đơn Dương, Đức Trọng và TP.Đà Lạt, người dân phải nhổ bỏ hàng trăm ha cà chua nhằm ngăn ngừa bệnh dịch lây lan.
Anh Lê Văn Toán (40 tuổi, ngụ huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng) buồn bã cho biết, nếu không gặp phải đợt dịch bệnh lạ này, vườn cà chua của gia đình sẽ cho thu hoạch trong khoảng 4 tuần tới. Thế nhưng, khi cây mới chớm nở hoa thì đã bị một loại virus lạ gây bệnh dẫn tới tình trạng xoắn lá, không cho quả, cây chết hàng loạt. Dù đã dùng nhiều phương pháp, sử dụng nhiều loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để cứu nhưng đều không có kết quả. Cực chẳng đã, gia đình anh Toán phải nhổ bỏ.
Cạnh đó, hộ anh Bùi Văn Thể (42 tuổi, ngụ Đức Trọng) cũng trong tình trạng tương tự. Anh Thể cho biết, gia đình anh có hơn 2 ha diện tích trồng cà chua, thu nhập ổn định vài trăm triệu đồng/năm. Thế nhưng, năm nay dịch bệnh lạ bất ngờ tấn công khiến phần lớn diện tích chết hàng loạt. Dù có kinh nghiệm lâu năm trồng cây cà chua, nhưng anh cũng không biết được nguyên nhân, nguồn thuốc để chữa bệnh cho vườn cây.
“Nhiều năm trồng cây cà chua rồi nhưng chưa bao giờ tôi gặp phải tình trạng cây chết, phải nhổ bỏ hàng loạt như thế này. Bao nhiêu công sức lao động, kỳ vọng của gia đình tan tành. Chưa năm nào người làm vườn chúng tôi buồn bã như dịp cuối năm nay,...” người đàn ông 42 tuổi, tâm sự.
Được biết, tại các huyện Đơn Dương, Đức Trọng, Lạc Dương và TP.Đà Lạt, diện tích trồng cà chua lên tới trên 6.500 ha. Đây là loại cây hay gặp sâu bệnh, trong đó bệnh xoắn lá virus gây hại. Từ tháng 7/2016, bệnh đột biến gia tăng trên cây rau họ cà rồi lan nhanh với tốc độ chóng mặt. Đến nay, tỉnh đã ghi nhận có trên 2.500 ha cây cà chua bị nhiễm, 140 ha buộc phải nhổ bỏ.
Theo thông tin từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, ngoài cây cà chua, một số cây trồng khác như: Hoa cúc, rau xà lách, su su và chanh dây cũng bị nhiễm bệnh nghiêm trọng. Đặc biệt là hoa cúc đang nhiễm hàng loạt, gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp của tỉnh này. Tuy nhiên, do chưa tìm ra thuốc BVTV đặc trị kháng loại virus lạ này nên ngành nông nghiệp tỉnh vẫn đang phải chịu cảnh “sống chung với lũ”. Hiện, cách phòng trừ duy nhất là phòng trừ gián tiếp các côn trùng truyền bệnh và quản lý hoạt động của người lao động. Do đó, việc diệt dịch bệnh và ngăn chặn việc lây truyền trên diện rộng của các ngành chức năng đang gặp khó khăn.
Virus này đã xuất hiện ở trong khu vực
Trước tình hình trên, chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (CCTT-BVTV) Lâm Đồng đã phối hợp với các chuyên gia trung tâm Rau thế giới (AVRDC - trụ sở tại Đài Nam, Đài Loan, Trung Quốc) tiến hành lấy mẫu tại vườn ở một số khu vực đang bị nhiễm bệnh nặng thuộc các huyện Đơn Dương, Đức Trọng và TP.Đà Lạt. Bước đầu, các chuyên gia nhận định, ngoài một số loại virus gây bệnh cho cà chua thông thường, còn phát hiện thêm loại virus mới, chưa được nói tới tại Việt Nam.
Nhằm tìm ra nguyên nhân, cách đặc trị bệnh dịch trên cây cà chua, một đoàn cán bộ nghiên cứu gồm các chuyên gia trong nước và nước ngoài đã được thành lập. Đoàn đã tham quan một số trang trại, vườn ươm, vườn sản xuất tại các xã thuộc huyện Đơn Dương, Đức Trọng, TP.Đà Lạt, lấy 40 mẫu bệnh trên cà chua, su su, hoa cúc và một số mẫu bọ phấn trắng đưa về trung tâm để phân tích xét nghiệm.
Theo một chuyên gia ngành nông nghiệp, sau khi nhận kết quả phân tích từ một số mẫu được lấy từ thực địa, vị này khá bất ngờ vì phần lớn virus được tìm thấy trong các mẫu thuộc một loại mới, đã được phát hiện tại các nước trong khu vực cách đây vài năm. Tuy nhiên, chưa thấy loại này xuất hiện tại nước ta. Được biết, đa số các loại virus này không lây lan qua hạt giống, trừ virus TMV sẽ định danh sau. Có nhiều con đường lây lan virus, từ các phương tiện vận chuyển, hoa quả nhập khẩu đến con người qua lại giữa các ruộng, các vùng và thậm chí giữa các nước...
Vị chuyên gia này chia sẻ thêm, việc định danh các loại virus hiện có trên cà chua ở Lâm Đồng là một trong những việc quan trọng trong việc xác định các biện pháp trước mắt và lâu dài để bảo vệ vùng rau Lâm Đồng. Dự kiến khoảng trung tuần tháng 1/2018, AVRDC sẽ giúp Lâm Đồng lập danh mục kèm hình ảnh triệu chứng bệnh trên đồng ruộng của các loại virus, để giúp cán bộ kỹ thuật và bà con nông dân nhận dạng và những biện pháp phòng trừ bệnh hiệu quả hơn. Về lâu về dài, có thể hợp tác nghiên cứu sản xuất giống cà chua có khả năng chống chịu bệnh.
Liên quan tới vấn đề trên, trao đổi với PV, ông Lại Thế Hưng, Chi cục trưởng CCTT-BVTV tỉnh Lâm Đồng cho biết: Hơn 70% diện tích cây cà chua của tỉnh Lâm Đồng hiện đang bị nhiễm bệnh xoắn lá. Đây là một dịch hại rất nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất cây trồng, hiện nay chưa có thuốc đặc trị. Thông thường, vào thời điểm cà chua sắp thu hoạch mới bị nhiễm bệnh, nhưng năm nay cây mới ra hoa đã bị nhiễm nên đánh giá mức độ gây thiệt hại là nặng nhất trong vòng 10 năm trở lại đây", ông Hưng cho hay.
Được giá mất mùa
Theo ghi nhận của PV, ảnh hưởng từ đợt dịch hại nguy hiểm do loại virus lạ gây ra khiến nhiều hecta cây trồng phải nhổ bỏ làm mặt hàng quả cà chua trở nên khan hiếm, thị trường đã đẩy giá loại thực phẩm này lên cao. Hiện, giá cà chua tại vườn đã tăng vọt lên 15.000 đồng/kg, nhưng các thương lái vẫn khó khăn trong việc thu mua vì thực trạng mất mùa cà chua trên diện rộng chiếm hơn 70% tại tỉnh Lâm Đồng gây ra.