Đánh vào đáy túi dân nghèo
Đề nghị nâng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% lên 12% từ năm 2019 của bộ Tài chính thời gian vừa qua đã gặp nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận. Không ít người cho rằng tăng thuế là đánh thẳng vào doanh nghiệp, gián tiếp khiến cho dân nghèo gặp thêm khó khăn.
Đại diện bộ Tài chính lý giải, trong bối cảnh nợ công tăng cao các quốc gia có xu hướng cơ cấu lại thu ngân sách Nhà nước theo hướng tăng cường nguồn thu từ thuế gián thu. Nhiều chuyên gia thẳng thắn nêu quan điểm, tăng thuế VAT trong hoàn cảnh nào cũng sẽ có tác động tiêu cực tới cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Đặc biệt, người có thu nhập thấp sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Gác lại gánh lo chung về giá cả, chỉ nói riêng về những người dân muốn mua nhà ở xã hội thì việc tăng thuế sẽ là vấn đề lớn với người thu nhập thấp. Theo tìm hiểu của PV, các sản phẩm bất động sản phân khúc dành cho người thu nhập thấp và trung bình hiện nay có giá trung bình khoảng 1-2 tỷ đồng. Việc tăng thuế VAT lên 12% sẽ khiến nhà giá rẻ có thể tăng thêm từ vài chục triệu tới hàng trăm triệu đồng.
Trao đổi với PV, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cho biết: “Không chỉ đề xuất tăng thuế VAT mà dự thảo Luật của bộ Tài chính còn dự kiến áp thuế VAT khi chuyển quyền sử dụng đất. Điều này là không hợp lý”.
Tăng thuế VAT, cơ hội sở hữu nhà của người thu nhập thấp có thể "tuột" mất. (Ảnh minh họa).
Ông Châu phân tích, tại khoản 6, Điều 5, luật Thuế VAT hiện hành quy định: “Chuyển quyền sử dụng đất” thuộc đối tượng không chịu thuế VAT là hoàn toàn đúng để không xảy ra tình trạng thuế chồng thuế, phù hợp với tình hình thực tiễn và có lý có tình. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật dự kiến áp dụng thuế VAT khi chuyển quyền sử dụng đất sẽ dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế, làm tăng giá bán nhà.
“Chúng tôi chia sẻ với việc tăng nguồn thu ngân sách của Nhà nước khi thực hiện cam kết giảm thuế trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới, đồng thời còn phải trang trải các khoản chi thường xuyên và chi cho đầu tư phát triển. Nhưng thuế VAT có tác động rất lớn đối với nền kinh tế, tất cả doanh nghiệp cũng như cuộc sống của người dân. Do vậy, Hiệp hội kiến nghị không áp dụng thuế VAT khi chuyển quyền sử dụng đất. Bởi điều này sẽ hợp tình hợp lý hơn”, ông Châu nói.
Theo vị Chủ tịch hiệp hội Bất động sản TP.HCM, trong trường hợp thuế VAT tăng lên, giá hàng hóa đắt lên đánh thẳng vào túi người dân, người tiêu dùng sẽ thắt chặt chi tiêu, không đủ tiềm lực mua nhà nhất là những người mua nhà ở xã hội thiệt hại lớn nhất vẫn là doanh nghiệp. Trong khi đó, hàng xuất khẩu được miễn thuế sẽ có lợi về giá, cuộc cạnh tranh về giá sẽ cực kỳ khốc liệt đối với doanh nghiệp Việt.
Đồng tình với quan điểm của ông Châu, TS. Phạm Sỹ Liêm, nguyên Thứ trưởng bộ Xây dựng cho rằng, hiện một số nước ASEAN như Indonesia, Lào, Campuchia cũng áp dụng thuế suất VAT 10%, thậm chí ở Singapore chỉ 5%. Việc tăng thuế VAT sẽ tác động lớn đến phân khúc nhà giá rẻ cho người thu nhập thấp.
“Chắc chắn, giá nguyên vật liệu đầu vào, giá thi công tăng lên sẽ tất yếu khiến giá bán nhà tăng theo. Giao dịch bất động sản có thể sụt giảm vì việc tăng thuế là đánh trực tiếp vào tiền đáy túi của người dân nghèo”, ông Liêm khẳng định.
Mất cơ hội sở hữu nhà...
Đánh giá về tác động của việc chỉnh thuế VAT, TS.Liêm cho rằng, những người thua thiệt không phải là người giàu mà lại là những người có thu nhập thấp, cận nghèo.
“Theo quan điểm của tôi, để đảm bảo chính sách về nhà ở xã hội, chúng ta nên cân nhắc. Không nên tăng đồng loạt mà chỉ tăng ở hạng mục hàng hóa cao cấp, biệt thự, khu nghỉ dưỡng, những loại nhà cho người thu nhập cao, không ảnh hưởng đến quyền lợi người thu nhập trung bình và thấp. Với người nghèo, tăng giá nhà vài chục triệu đồng là cả vấn đề, thậm chí tuột mất cơ hội sở hữu nhà ở của họ”, TS.Liêm nêu quan điểm.
Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, VAT là thuế gián thu, đánh trực tiếp vào hàng hóa, đương nhiên sẽ làm giá hàng hóa tăng lên, ảnh hưởng tới người tiêu dùng. Đồng thời tác động ngược trở lại doanh nghiệp, làm sức cạnh tranh của doanh nghiệp giảm đi. Việc tăng thuế VAT sẽ làm tăng thu ngân sách mà lại dễ thực hiện nhất bởi cứ có hóa đơn bán hàng là thu nhưng cần cân nhắc bởi nó không có tác dụng điều chỉnh theo thu nhập, hỗ trợ người nghèo, điều chỉnh xã hội như thuế trực thu.
"Các nước đều hạn chế thuế gián thu. Tuy nhiên, VAT có tác động tới hàng hoá, trực tiếp tới người tiêu dùng, thậm chí là người nghèo bị ảnh hưởng nhiều hơn. Ví dụ như người nghèo thu nhập 6 triệu đồng thì dành tới 4 triệu đồng chi tiêu ăn uống tiêu dùng, tỷ lệ thuế sẽ cao trong khi với người giàu thu nhập 100 triệu đồng, chỉ dành 20% cho chi tiêu dùng thôi", ông Liêm nói.
Ngân Giang
