Tổng thống Mỹ Donald Trump luôn theo đuổi những chính sách khó lường trong lĩnh vực ngoại giao quốc tế. Đặc biệt cách lựa chọn đối tác của ông ở khu vực Trung Đông là hết sức khôn khéo, chuyên gia David A. Andelman tại trung tâm An ninh Quốc gia thuộc trường Luật Fordham nêu quan điểm.
Trong nhiều thập kỷ qua, các đời lãnh đạo Mỹ luôn cân nhắc một cách cẩn trọng cách tiếp cận giữa Saudi Arabia và Iran - với hy vọng duy trì một nền tảng hòa bình, hoặc ít nhất là tránh mọi xung đột không đáng có trong khu vực này.
Ở thời điểm hiện tại, khi hai nước đang đặt mình vào thế đối đầu trực tiếp, nhằm trở thành quốc gia có tầm ảnh hưởng nhất Trung Đông, Mỹ đã có lựa chọn của riêng mình: Saudi Arabia.
Lựa chọn đã xác định một quan điểm rõ ràng của Mỹ đối với Iran, nhưng lại mang đến một viễn cảnh nguy hiểm hơn, khi không có bất kỳ thỏa hiệp nào tiềm năng có thể làm giảm mối đe dọa của một cuộc xung đột vũ trang.
Trung Đông đang tiếp diễn thêm làn sóng bất ổn mới khi “con hổ” Saudi Arabia đang ngày càng táo bạo hơn.
Ở phía ngược lại, Iran cũng cho thấy sự quyết đoán với mục tiêu củng cố ảnh hưởng của mình từ Baghdad đến Beirut và thậm chí vươn xa ra các châu lục khác.
Chỉ huy hải quân Iran, Hossein Khanzadi gần đây cho biết, một đội tàu chiến Iran "trong tương lai gần sẽ ghé thăm một trong những quốc gia thân thiện ở Nam Mỹ và Vịnh Mexico".
Giới quan sát dự đoán địa điểm đó có thể là Venezuela, nơi quan hệ với Mỹ đã trở nên xấu đi nhưng lại khởi sắc với Iran. Một tín hiệu khiến Tổng thống Trump cần phải lưu tâm.
Mỹ ngầm ủng hộ chiến lược dài hơi của Saudi Arabia?
Từ chuyến thăm đầu tiên hồi tháng Năm vừa qua, ông chủ Nhà Trắng dường như cho thấy ông sẽ ủng hộ cách làm mà chính quyền nơi đây đang định hướng cho tương lai khu vực.
Jared Kushner, người con rể Tổng thống Mỹ được giao vai trò cố vấn khu vực Trung Đông, đã có chuyến thăm bất ngờ tới Riyadh vào tháng trước để ăn trưa và có cuộc trò chuyện muộn vào ban đêm với vị Thái tử 32 tuổi quyền lực Mohammed bin Salman.
Vài ngày sau đó, Mohammed bin Salman khởi động chiến dịch gây xáo trộn chưa từng có ở quốc gia Ả Rập bằng lệnh bắt giữ 11 hoàng tử và nhiều gương mặt doanh nhân, quan chức máu mặt với cáo buộc "tham nhũng" - một bước đi dường như đã được chấp thuận từ nhân vật tối cao của Riyadh và được Washington ủng hộ ngầm từ xa.
Điều này xuất phát từ việc có những đồn đoán nói rằng, Thái tử Mohammed bin Salman gặp vị “sứ giả” Jared Kushner chỉ là chờ đợi tín hiệu sẵn sàng từ phía Mỹ. Trong khi Tổng thống Trump và Vua Salman - đã có cuộc điện đàm chỉ vài giờ sau vụ bắt giữ hàng loạt.
Chưa thể đánh giá được rằng đây có phải là một bước đi “nguy hiểm” của chính quyền Trump hay không, nhưng nhiều nhà quan sát đã cảm thấy lo ngại khi cuộc “đấu tố” gia đình của vị Thái tử 32 tuổi rõ ràng sẽ vấp phải phản ứng trái chiều và dẫn đến nguy cơ bất ổn.
Và những rủi ro
Hiện tại, Iran đang nắm giữ ưu thế ảnh hưởng ở bốn Thủ đô Ả Rập chính, bao gồm: Damascus, Baghdad, Beirut và Sanaa. Vị thế của Tehran cũng được tăng cường ở Ai Cập, nơi nhiều vụ tấn công khủng bố ngày càng nguy hiểm diễn ra mà Tổng thống Abdel Fattah al-Sisi dường như bất lực trong việc ngăn chặn.
Tương tự, Thổ Nhĩ Kỳ đang bắt đầu tìm đến Iran khi có chung lý tưởng trong cuộc chiến chống lại người Kurd, đồng thời không còn niềm tin vào Mỹ khi những rạn nứt thời gian qua không thể lành lại từ đầu.
Trong khi đó, Tổng thống Vladimir Putin, thông qua liên minh với Iran đã xây dựng nền móng vững chắc ở Syria, buộc tất cả các quốc gia phương Tây phải nể trọng trước khi muốn làm bất cứ điều gì tại đây.
Rõ ràng, những động thái táo bạo mà Saudi Arabia đang làm hiện tại là điều cần thiết để cứu vãn vị thế của họ trong khu vực.
Cùng với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Washington, có những hy vọng rằng Thái tử Mohammed bin Salman sẽ tạo nên bộ mặt mới bớt rệu rã hơn cho Riyadh. Nhưng cách làm đó đang bị chỉ trích là ào ạt, gây tranh cãi và không hiệu quả.
Mỹ có thể đang đặt cược nhầm cho con ngựa đua ở Trung Đông khi một vị Thái tử ở độ tuổi quá trẻ vẫn bị hoài nghi về khả năng điều hành đất nước một cách sáng suốt.