Cuộc chiến khốc liệt đi đến hồi kết
6 tháng sau khi Tổng thống Donald Trump ra lệnh cho một cuộc tấn công vào căn cứ không quân của Chính phủ Syria - một hành động mà các trợ lý của ông cho biết, sẽ tạo đòn bẩy mới cho Mỹ trên khắp Trung Đông – giờ đây ông đang đứng nhìn Tổng thống Nga Vladimir Putin dẫn đầu trong việc định hình thế cuộc Syria sau chiến tranh.
Ngày 22/11, ông Putin sẽ gặp mặt các nhà lãnh đạo Iran và Thổ Nhĩ Kỳ tại thành phố nghỉ mát Sochi chuẩn bị cho việc chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài 6 năm qua ở Syria.
Hội nghị Thượng đỉnh – dự kiến là màn trình diễn đầy ảnh hưởng của Nga ở Trung Đông - sẽ thảo luận về kế hoạch thiết lập khu ngừng bắn và các tiến trình, giải pháp chính trị sẽ cho phép Tổng thống Bashar al-Assad tiếp tục giữ lại quyền lực.
Trước cuộc đàm phán mới, người ta chú ý đến cuộc gặp quan trọng giữa Tổng thống Bashar al-Assad và Tổng thống Vladimir Putin, nơi nhà lãnh đạo Syria ôm chặt người đồng cấp Nga và nói lời cảm ơn vì đã “cứu giúp” cho đất nước của ông.
Trong cuộc họp kéo dài bốn giờ đồng hồ, ông Putin cho biết: “Chúng tôi vẫn còn một chặng đường dài trước khi đánh bại hoàn toàn chủ nghĩa khủng bố. Nhưng ở trước mắt, các hoạt động quân sự đang đi đến hồi kết thúc”.
Nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh, hiện tại là lúc Syria và các bên liên quan thảo luận về một giải pháp hòa bình, chấm dứt cuộc nội chiến.
Kể từ khi cuộc nội chiến xảy ra vào năm 2011, ông Assad mới chỉ ra nước ngoài hai lần. Một lần đến Nga vào năm 2015 khi Tổng thống Putin bắt đầu chiến dịch hỗ trợ cho Damascus. Lần này, ông đến Sochi khi cuộc nội chiến khổ đau trong nước cuối cùng đã kết thúc.
Mỹ đã thua Nga ở "mặt trận" Syria?
Cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Putin kéo dài một giờ đồng hồ hôm 21/11 đã không đề cập tới quá trình chuyển đổi chính trị ở Syria, một quan chức Mỹ cho biết.
Thay vào đó, Nhà Trắng tuyên bố hai nhà lãnh đạo đã nhất trí về tầm quan trọng của sự ổn định, kết thúc chiến tranh, chống khủng bố và cho phép người tị nạn trở về nhà.
Đây được coi tín hiệu cho thấy, Washington dường như đã không còn mặn mà với lợi ích của mình ở quốc gia Trung Đông và chấp nhận giao cho Nga làm nốt những việc còn lại.
“Putin đã chiến thắng” ở Syria, Ilan Goldenberg, chuyên gia các vấn đề Trung Đông tại Lầu Năm Góc và bộ Ngoại giao dưới thời chính quyền Barack Obama thừa nhận. “Đó là một phần lỗi của ông Obama. Và một phần lỗi cũng thuộc về ông Trump”.
Suhair Atassi, một nhà hoạt động thuộc phe đối lập, cho biết phương Tây dường như ngày càng sẵn sàng để đi cùng với chương trình nghị sự của Nga cho Syria.
Theo Politico, điều này xuất phát từ việc Tổng thống Trump từng nói, ông coi vấn đề Syria là thất bại của người tiền nhiệm Obama và ông nhận thấy, Mỹ hiện không có khả năng xoay chuyển được tình hình.
Quan điểm này được phản ánh trong quyết định hồi đầu năm nay, khi ông Trump kết thúc chương trình hậu thuẫn bí mật của CIA cho phiến quân Syria chống lại chính quyền Assad.
“Mọi thứ trở nên rõ ràng rằng, canh bạc Assad-Putin-Iran gần như hoàn toàn thắng ở Syria”, Paul Salem, Phó Chủ tịch viện Trung Đông (Mỹ) nói. Người Nga “muốn sự hiện diện và ảnh hưởng của họ vượt qua cả giai đoạn chiến tranh” và tiến tới làm trung gian cho một giải pháp chính trị, ông này nói thêm.
Tổng thống Trump và các quan chức hàng đầu của ông cũng không còn những lời phàn nàn về sự ủng hộ của Nga đối với Assad, thay vào đó chỉ là những lời phàn nàn về cáo buộc tấn công hóa học vào thường dân chưa được kiểm chứng.
Khi còn là ứng cử viên Tổng thống, ông Trump chưa bao giờ gợi ý rằng ông sẽ can thiệp vào Syria, nơi ông cảnh báo sự sụp đổ của Chính phủ Assad có thể đồng nghĩa với một chiến thắng cho khủng bố Hồi giáo IS hoặc al-Qaeda.
Cuộc tấn công tên lửa hồi tháng Tư từng khiến nhiều kỳ vọng vị Tổng thống 71 tuổi có thể thể hiện vai trò quyết đoán hơn trong cuộc xung đột Syria so với Barack Obama - người sợ bị sa lầy và vào năm 2013 từng hoãn lại quyết định không kích vào phút chót.
Dẫu vậy, tình hình hiện tại cho thấy, quan điểm xuyên suốt của nhà lãnh đạo Mỹ vẫn không thay đổi. Kế hoạch hậu chiến dường như sẽ được Tổng thống Trump nhường lại cho người đồng cấp Nga.
Vẫn còn những ẩn số
Giới phân tích đánh giá, dù quyền tự quyết đang nằm trong tay, Tổng thống Putin vẫn cần có tiếng nói của Mỹ cho bất kỳ tiến trình hòa bình nào ở Syria. Về cơ bản, nhà lãnh đạo Nga không muốn đặt mọi trách nhiệm về an ninh và kinh tế nặng nhọc lên vai mình.
Điều đó có thể đưa ra một cơ hội ngoại giao cho ông Trump, người vẫn chưa tiết lộ sẽ đòi hỏi nhượng bộ từ Tổng thống Nga như thế nào để đổi lấy sự ủng hộ của Mỹ.
“Những gì Putin muốn là một hiệp định được quốc tế công nhận và một lời chúc mừng chiến thắng”, Goldenberg nói. “Câu hỏi đặt ra là liệu Trump sẽ suy xét như thế nào để đáp ứng lời đề nghị của Putin - hay trao nó cho nhà lãnh đạo Nga một cách miễn phí", ông này bình luận.