Biến tướng

Biến tướng "ngàn lẻ một" chuyện lì xì

Dương Thị Thu Nga
Thứ 2, 19/02/2018 | 11:00
0
Theo truyền thống, phong bao lì xì chỉ đựng số tiền nhỏ tượng trưng để gửi lời chúc may mắn, bình an đến người nhận. Ngày nay, lì xì không giữ được giá trị tốt đẹp như xưa mà biến tướng khá nhiều.

Theo truyền thống, cứ giao thừa hoặc mùng 1, các gia đình người Việt lại tụ họp đông đủ. Đây là dịp để con cháu chúc Tết ông bà, cha mẹ và nhận lì xì mừng tuổi. Tục lì xì là cầu chúc may mắn, sức khỏe và tài lộc tới mọi người. Theo đó cả người nhận và tặng phong bao lì xì đều gặp những điều tốt lành trong năm mới.

Ý nghĩa tục lì xì

Ý nghĩa của phong bao lì xì không nằm ở số tiền mừng bên trong. Tiền lì xì thường là những món tiền nhỏ, gồm cả tiền lẻ và tiền chẵn. Thường người ta sử dụng những tờ tiền mới để mừng tuổi đầu năm. Tiền mới tượng trưng cho sự mới mẻ, tinh khôi, một khởi đầu mới.

Chiếc phong bao còn tượng trưng cho sự kín đáo, không muốn người nhận có sự so bì, tị nạnh. Do đó, người nhận không mở phong bao trước mặt người tặng.

Ngày nay, việc mừng tuổi cũng không còn giới hạn trong ngày mùng 1 hay ba ngày đầu năm nữa, mà còn có thể kéo dài đến hết tháng Giêng.

Ngoài người thân trong gia đình, tục lì xì đã mở rộng khi bạn bè, đối tác, hàng xóm chúc Tết cũng có thể lì xì lẫn nhau. Khi đó phong bao lì xì còn có ý nghĩa tượng trưng cho sức khỏe, thành đạt, hạnh phúc.

PGS. TS Phạm Văn Tình (Tổng thơ kí Hội ngôn ngữ học Việt Nam) cho biết: “Lì xì, đó là một từ đã rất quen thuộc và được nhắc đến nhiều mỗi khi vào dịp Tết đến xuân về. Ít ai biết rằng, từ này cũng mới chỉ xuất hiện (và càng ngày càng trở nên đắc dụng với tần số cao tới mức đáng ngạc nhiên) trong giao tiếp tiếng Việt vào khoảng vài chục năm trở lại đây.

Bây giờ, mỗi khi có khách đến nhà ai chúc Tết là bọn trẻ lại mỏi mắt chờ đợi “tiết mục” lì xì. Chúng háo hức đến mức bỏ ăn bỏ chơi, chỉ mong sao khách đừng lơ đãng mà “quên” mình. Mà khách thì quên sao được nhiệm vụ trọng đại này? Chưa rút ví “phát chẩn” thì coi như chưa thể yên tâm chào gia chủ ra về được đâu đấy”.

Văn hoá - Biến tướng 'ngàn lẻ một' chuyện lì xì

Tục lì xì đầu năm ngày nay nhiều biến tướng dở khóc dở cười.

Từ lì xì đi vào từ điển từ bao giờ và tồn tại ra sao?

PGS.TS Phạm Văn Tình cho biết: “Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, NXB Từ điển Bách khoa, 2010) vẫn coi lì xì có xuất xứ từ phương ngữ, với nghĩa là “mừng tuổi (bằng tiền)”. Có lẽ do ban đầu từ này chỉ thấy xuất hiện ở miền Nam (chủ yếu ở vùng Chợ Lớn - Sài Gòn trước đây), sau này mới lan dần ra toàn quốc.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, Chợ Lớn là trung tâm buôn bán có nhiều người Hoa sinh sống. Lì xì (cũng có người đọc lầy xì) là cách nói Việt hoá âm Quảng Đông (Trung Quốc), đọc chính âm Hán - Việt là lợi thị (利市, điều tốt lành, (có) lợi lộc, (có) vận may, vận tốt...).

Tương truyền là từ đời Đường, nhà vua khi nhận lễ vật của khách bốn phương cúng tiến, thường bớt một chút quà đó tặng lại khách (như tục lại quả trong đám ăn hỏi ở ta) gọi là lộc vua. Thói quen đó lan rộng ra các gia đình quan lại, quyền quý, khá giả.

Nhưng việc bớt lại lễ vật nhiều khi cũng bất tiện. Bởi có phải lễ vật nào (như trâu gà dê lợn, vàng bạc, ngà voi...) cũng “xẻo” ra một chút được đâu. Vả lại lễ vật cũng nhiêu khê, cồng kềnh, khó gói, khó mang. Nên người ta liền “cải tiến”, cho một chút tiền vào “phong bao” tặng lại. Một cách đáp lễ tiện cả đôi đường. Rồi thói quen này trở thành phong tục dân gian nhân lễ tết nói chung.

Ở Việt Nam ta, tục mừng tuổi cũng có từ lâu. Thường thì nhân dịp Tết Nguyên Đán, ông bà cha mẹ hay tụ tập con cháu nhân sáng mồng một Tết, chúc tụng và mừng tuổi cho mỗi người một chút tiền (tiền chinh, bằng kim loại, trước đó được gói chung trong túi vải điều và đặt trên bàn thờ, thắp hương).Đó là một cử chỉ lấy “khước” cho con cháu khoẻ mạnh, học hành giỏi giang, làm ăn phát đạt, tài lộc dồi dào. Âu cũng là một phong tục đẹp trong dân gian (Theo Phan Kế Bính, Việt Nam phong tục)”.

Chuyện lì xì biến tướng 

Theo PGS.TS Phạm Văn Tình, tất cả các hình thức phong bao (mừng tuổi, mừng thọ, mừng nhà mới, mừng lên chức, lên lương, mừng sinh nhật,...) người ta đều lì xì hết (Và rõ ràng, nếu dùng từ mừng tuổi sẽ hẹp hơn nhiều về phạm vi sử dụng).

Dĩ nhiên là chẳng có ai đi lì xì bằng tiền xu cả. Tiền lẻ một, hai ngàn cũng hầu như không dùng. Chí ít cũng từ năm, mười, hai mươi ngàn trở lên. Với nhiều trường hợp (như lì xì cho bọn trẻ), người ta vẫn có thói quen “đưa thẳng”. Người cho, người nhận, chủ và khách công khai chứng kiến số tiền rút ví.

Nhưng nhiều trường hợp, để cho sang cho đẹp, và cũng để tế nhị, người ta lại cho trước vào các bao lì xì in sẵn (sau khi đã cân nhắc kĩ là nên đặt bao nhiêu cho phải). Độ dày mỏng của phong bao cũng tỉ lệ thuận với nhu cầu thực tế quan hệ và tính quan trọng của “vấn đề”. Lì xì bằng “Việt Nam đồng” và bằng ngoại tệ, đều có cả.

Lì xì năm, mười ngàn VND cũng có. Trăm ngàn cũng có. Nhưng cũng chẳng hiếm bao lì xì “cõng” tới vài trăm hay cả ngàn USD (Thế này thì cả Tây lẫn Tàu đều phải “chào thua”). Yên tâm, có nặng “đô” thì việc lớn mới “nhẹ” đường đi được. Con đường đi vòng (qua phong lì xì) có khi lại lại là con đường ngắn nhất. Lôgich cuộc sống thế mà. Chẳng đi đâu mà thiệt!

Vì vậy, cái bao lì xì đỏ chói, in hình ông Phúc, ông Thọ hay chú hài đồng bằng nhũ vàng kia theo thời gian đã mất dần ý nghĩa của nó. Chả nói gì các sếp, tuy tay đỡ gói quà nhưng mắt vẫn liếc nhanh về phong “lì xì” đặt ý tứ cạnh chai rượu, tấm thiệp.

Trẻ con bây giờ cũng chả kém cạnh. Chúng nhanh chóng xếp hàng chào khách (không thiếu một ai) và sau đó nhanh chóng lui về chỗ khuất để “kiểm kê” tài sản tại trận. Ý nghĩa nào chưa biết, chỉ biết rằng tự nhiên chúng được hưởng một khoản tiền “kếch xù” (Chúng có biết đâu nếu không vì bố mẹ chúng thì vị khách sộp kia không bao giờ “chơi đẹp” đến vậy).

Còn bao lì xì xinh xinh tội nghiệp kia thì ngay lập tức, bị quẳng tắp lự vào xó nhà rồi lặng lẽ nằm chung với lá bánh chưng, vỏ hộp kẹo, nút chai... trong sọt rác.

PGS. TS Phạm Văn Tình đã phải thốt lên rằng: “Ôi, bây giờ đúng là đã có tới ‘ngàn lẻ một’ chuyện lì xì đó.

Xuân sang Tết đến, lì xì

Phong bao đỏ chói đâu vì cầu may

Mà sau một cái bắt tay

Ấy lời “thông điệp” việc này, việc kia

Tội nghiệp thay phong lì xì.

Bao nhiêu ý nghĩa biến đi đằng nào…”.

Lì xì - Từ góc độ của một người nhận

Thứ 7, 17/02/2018 | 10:00
Giá trị của bao lì xì ngày Tết không nằm ở số tiền nằm bên trong mà thể hiện qua lời chúc, thông điệp ý nghĩa từ người mừng tuổi. Liệu có quá bất công, khi người lì xì cao hơn mức bình thường bị "đổ tội" làm hư, khiến trẻ không biết trân trọng giá trị của đồng tiền?

Clip: Cô giáo lì xì học sinh theo phong cách "bá đạo" khiến ai cũng vui như Tết

Thứ 7, 10/02/2018 | 11:30
Một cô giáo dạy Toán ở quận 1 (TPHCM) đã khiến cư dân mạng phát sốt vì phong cách quá "lầy" và đáng yêu khi để cho học sinh tự mình chụp tiền lì xì.
Cùng tác giả

Có mặt bằng cho thuê trong phố, làm sao để không ế ẩm?

Thứ 6, 11/02/2022 | 16:32
Theo chuyên gia của Savills, ngoài việc chủ cho thuê cân nhắc giảm giá thuê 20-30% thì còn nên tạo ra những chương trình ưu đãi để hút khách thuê.

Công ty bầu Đức bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng

Thứ 6, 11/02/2022 | 12:03
Bán thành công 48,1 triệu cổ phiếu HNG thu về gần 500 tỷ đồng, Hoàng Anh Gia Lai bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng.

Nhà Thủ Đức bầu Chủ tịch tạm thời thay ông Lê Chí Hiếu

Thứ 6, 11/02/2022 | 11:22
Ông Lữ Minh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Nhà Thủ Đức được bầu làm Chủ tịch HĐQT tạm thời cho đến khi công ty tổ chức họp cổ đông thường niên 2022.

Ai đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình?

Thứ 5, 10/02/2022 | 16:26
Ngân hàng BIDV đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình khi cho vay hơn 2.000 tỷ đồng, chiếm gần 40% nợ vay tài chính của Tập đoàn này.

Dấu hỏi về dòng tiền của Khải Hoàn Land

Thứ 5, 10/02/2022 | 14:20
Doanh thu tăng mạnh, Khải Hoàn Land lãi kỷ lục hơn 400 tỷ đồng trong năm 2021, gấp 4 lần năm 2020 nhưng dòng tiền kinh doanh lại âm gần 2.500 tỷ đồng.
Cùng chuyên mục

Hotmom Elly Trần vẫn sở hữu vóc dáng gợi cảm dù trải qua 2 lần sinh nở

Thứ 6, 29/03/2024 | 10:30
Elly Trần là hotmom Vbiz đình đám nhờ vẻ ngoài xinh đẹp cùng vóc dáng gợi cảm. Dù trải qua 2 lần sinh nở nhưng Elly Trần vẫn giữ được vòng eo 56.

Ca sĩ Hồng Duyên: Dám khác biệt để toả sáng

Thứ 6, 29/03/2024 | 10:19
Giọng hát của Hồng Duyên mềm mại ra chất Huế nhưng lại hiện đại trẻ trung và nhạc sĩ Dương Cầm đã biến hoá, thổi hồn cho lợi thế ấy để tạo khác biệt.

Ngôi sao bí ẩn nhất Kính vạn hoa bất ngờ xuất hiện sau 20 năm

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:20
Văn Châu cực ngầu của Kính vạn hoa cuối cùng cũng xuất hiện sau 20 năm vắng bóng.

Từng vỡ nợ nghìn tỷ, xế chiều bệnh tật, sức khỏe hiện tại của đạo diễn Phước Sang thế nào?

Thứ 5, 28/03/2024 | 19:08
Thông tin Phước Sang bị đột quỵ lần 3 nhận được sự quan tâm của dư luận.

BTC Miss World Business Vietnam nói gì về tuyển thí sinh đến 60 tuổi?

Thứ 5, 28/03/2024 | 19:04
Ông Nguyễn Duy Mạnh, Trưởng BTC Miss World Business Vietnam lý giải về tiêu chí tuyển chọn thí sinh cao từ 1m50, độ tuổi từ 20-60 tuổi.
     
Nổi bật trong ngày

Dự báo thời tiết ngày 28/3/2024: Hôm nay có nắng nóng gay gắt?

Thứ 5, 28/03/2024 | 05:00
Tin tức dự báo thời tiết mới nhất trong hôm nay (28/3). Cập nhật tin tức dự báo thời tiết nhanh và chính xác nhất trên Người Đưa Tin.

Bản tin 28/3: Nhiều ngành sức khỏe "khát" thí sinh

Thứ 5, 28/03/2024 | 06:00
Nhiều ngành sức khỏe "khát" thí sinh; Phẫu thuật thành công ung thư đường tiêu hóa cho cụ bà 95 tuổi...

HLV Park Hang Seo, vợ chồng Văn Hậu dự lễ cưới Quang Hải-Thanh Huyền

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:00
Trong lễ cưới của Quang Hải - Chu Thanh Huyền được tổ chức ở nhà trai (Đông Anh, Hà Nội), có sự tham dự của vị khách đặc biệt Park Hang Seo, vợ chồng Văn Hậu.

Lập chợ cho phụ nữ đơn thân tại Cần Thơ: Dân mạng hào hứng tranh luận

Thứ 5, 28/03/2024 | 18:37
Giám đốc Sở Công Thương Cần Thơ Hà Vũ Sơn cho biết đang liên hệ với chủ đầu tư về việc thành lập chợ dành cho phụ nữ đơn thân.

Dự báo thời tiết ngày 29/3/2024: Hôm nay có mưa to, gió lớn?

Thứ 6, 29/03/2024 | 05:00
Tin tức dự báo thời tiết mới nhất trong hôm nay (29/3). Cập nhật tin tức dự báo thời tiết nhanh và chính xác nhất trên Người Đưa Tin.